Ngộ độc cồn công nghiệp: Cảnh báo nhiều, vẫn không chuyển

Tình trạng ngộ độc cồn công nghiệp methanol đang có chiều hướng gia tăng.

Thống kê từ Trung tâm chống độc, BV Bạch Mai, riêng trong tháng 10/2020 vừa qua, đơn vị này ghi nhận tới 18 trường hợp ngộ độc methanol. Đặc biệt, gần như tất cả các ca bệnh này đều rất nặng và có trường hợp đã tử vong.

Trường hợp gần đây nhất nhập viện do methanol tại Trung tâm Chống độc là vào ngày 3/11. Bệnh nhân nam 32 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu. Xét nghiệm cho thấy nồng độ methanol trong máu rất cao, kết quả chụp CT cho thấy bệnh nhân hiện có tổn thương não rất nặng, mặc dù đã được giải độc và cấp cứu theo phác đồ nhưng bệnh nhân đến viện muộn nên tiên lượng rất dè dặt.

Theo lời kể của người nhà, 3 ngày trước đó bệnh nhân có mua rượu cùng thịt chó về ăn uống với  3 người bạn khác cùng phòng trọ. Rượu được mua ở một cửa hàng tạp hóa, không có nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ. Sau uống 1 ngày, bệnh nhân xuất hiện đau đầu, nhìn mờ, mất ý thức (nói nhảm, gọi hỏi không thưa).

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên- Giám đốc Trung tâm Chống độc- BV Bạch Mai, đây là trường hợp ngộ độc cồn công nghiệp methanol do uống phải loại rượu giả, không rõ nguồn gốc trôi nổi trên thị trường. Mẫu rượu bệnh nhân uống được người nhà mang đến đem đi xét nghiệm cho thấy hàm lượng methanol là 20,21%, trong khi đó hàm lượng ethanol chỉ có 11,42%. Ba người cùng uống với bệnh nhân trên cũng đang có biểu hiện ngộ độc. Hai bệnh nhân hiện đang theo dõi và điều trị tại Bệnh viện tỉnh Bắc Ninh và còn 1 trường hợp nữa đang được các bác sĩ vận động đến bệnh viện để kiểm tra.
Methanol là một hóa chất độc. Tất cả lượng methanol lưu hành trên thị trường hiện nay là từ sản xuất công nghiệp (cổ điển từ lên men gỗ) hoặc nhập khẩu cồn công nghiệp methanol cho các mục đích khác nhau không phải để uống, phần lớn dùng trong công nghiệp và pha với xăng tạo ra xăng E5. Đây vẫn là vấn đề quản lý hóa chất độc hại, lượng cồn công nghiệp methanol đã được “tuồn” ra ngoài vào tay kẻ xấu để pha, đóng, chia thành rượu giả gây ngộ độc.
Methanol vào trong cơ thể lúc đầu cũng gây say giống uống rượu. Rượu cũng có vị không khó chịu (thực tế hơi ngọt), tuy nhiên lúc người uống tỉnh lại nghĩ là hết say nhưng khi đó (sau uống 1-2 ngày) methanol trong cơ thể âm thầm được chuyển thành axit formic rất độc, máu bị nhiễm axit gây thở nhanh và sâu giống như khó thở, tổn thương với mắt gây nhìn mờ, mù, với não gây hoại tử não, phù não, hôn mê và dễ tử vong.

Ở Việt Nam ngộ độc cồn công nghiệp methanol do uống rượu giả nên người uống không biết là uống phải rượu độc, lại biểu hiện chậm và âm thầm, nên phần lớn bệnh nhân đến viện muộn, khi đã bị tổn thương não, mắt tử, nguy cơ  vong từ 30-50% mặc dù được cứu chữa. Nếu bệnh nhân không tử vong cũng dễ bị di chứng mù mắt.

TS Nguyễn Trung Nguyên nhận định: Dường như gần đây số lượng bệnh nhân ngộ độc cồn công nghiệp methanol đang tăng lên có thể do nhiều nguyên nhân, nhưng theo tôi chủ yếu do 2 nguồn, thứ nhất là tập trung vào các loại rượu trôi nổi trên thị trường, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đó là rượu giả, được pha trộn cồn công nghiệp methanol.

Nguyên nhân thứ 2 là có một số bệnh nhân uống cồn y tế do nghĩ cồn y tế là an toàn nhưng những loại cồn y tế này lại không đảm bảo, cũng được sản xuất, đóng chai từ cồn công nghiệp methanol và cũng là nguyên nhân gây ngộ độc. Đây là vấn đề quản lý hóa chất, quản lý cồn công nghiệp methanol. Do công tác quản lý của chúng ta chưa chặt chẽ nên các hóa chất này tuồn vào tay kẻ xấu, để đóng chai, đóng lọ thành các loại rượu trôi nổi không rõ nguồn gốc để người dân uống phải. Không chỉ vậy, cồn công nghiệp methanol còn được đóng vào chai làm cồn sát trùng y tế, người dân cứ nghĩ cồn dùng trong y tế là an toàn nên uống được.

TS Nguyên cho biết thêm: Ở các nước phát triển, vấn đề quản lý cồn công nghiệp methanol rất rõ ràng, chặt chẽ. Tất cả các sản phẩm này người bình thường không thể tiếp cận được. Người ta đóng chai lọ có chất chỉ thị màu và hướng dẫn sử dụng rõ ràng. Nếu ai đó có ý định uống để thay rượu vì nghiện rượu quá mức thì khi người nhà phát hiện ra cũng biết ngay đó là hóa chất không dùng để uống và sẽ đưa bệnh nhân đến viện cấp cứu ngay những giờ đầu tiên sau khi uống. Khi đó tiên lượng sẽ tốt hơn rất nhiều so với các trường hợp đến viện muộn như ở nước ta.

Các chuyên gia khuyến cáo, người dân nên hạn chế uống rượu, khi mua rượu thì cần mua sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, kể cả nơi bán cũng phải chính thức (có đăng ký kinh doanh việc mua bán có hóa đơn kèm mã hàng hóa nhận dạng). Còn nếu người dân cứ mua bán rượu trôi nổi, không kiểm soát như hiện nay thì càng tạo điều kiện cho những người sản xuất và kinh doanh hàng giả và gây ngộ độc cho người mua.