UBND tỉnh Hà Giang cấp phép cho doanh nghiệp “bức tử” sông Con: "Phải thông cảm cho công ty..."

Băm nát dòng sông

Khoảng hơn chục năm về trước, sông Con (đoạn chảy qua xã Tiên Kiều, huyện Bắc Quang, Hà Giang) trở thành điểm nóng của “vàng tặc”. Việc khai thác vàng vô tội vạ khiến con sông này bị đào bới, băm nát.

Tình trạng chảy máu tài nguyên, ô nhiễm môi trường, mất ổn định trật tự xã hội đã gây bức xúc trong người dân địa phương. Vì vậy, trong đầu năm 2010, các cấp chính quyền tỉnh Hà Giang đã tập trung lực lượng, dẹp vấn nạn khai thác vàng trái phép.

Người dân, đặc biệt là các hộ dân có đất canh tác nông nghiệp ven sông rất vui khi vấn nạn “vàng tặc” không còn. Thế nhưng, niềm vui đó chẳng kéo dài được lâu khi một doanh nghiệp được tỉnh Hà Giang cấp phép tiếp tục vào khai thác vàng trên sông Con.

Đất sản xuất của người dân bị Cty VITECH Hà Giang "thôn tính" và bây giờ chỉ còn lại những hố nước sâu hoắm

Theo đó, vào năm 2011 tỉnh Hà Giang đã cấp phép cho công ty Cổ phần khoáng sản VITECH Hà Giang (Cty VITECH Hà Giang) được phép khai thác vàng tại 2 thôn Cào và thôn Kiều thuộc xã Tiên Kiều.

Cty VITECH Hà Giang được cấp phép khai thác trên diện tích 8,4 ha. Phần lớn diện tích nằm dọc bên bờ sông con, vốn là nơi canh tác nông nghiệp của bà con.

Phản ánh đến Đời sống Plus, người dân thôn Kiều, xã Tiên Kiều cho biết: Sau khi được cấp phép, người dân đã phải “nhượng” lại đất sản xuất nông nghiệp ven sông để Cty VITECH Hà Giang khai thác vàng. Đổi lại, người dân được nhận một ít tiền “hỗ trợ” đền bù.

Tuy nhiên, điều khiến người dân ở đây bức xúc là việc Cty VITECH Hà Giang đã không thực hiện đúng cam kết ban đầu. “Họ nói sẽ hoàn thổ trả lại đất cho người dân nhưng có làm đâu. Đào lấy hết vàng họ chuyển sang thôn Cào bên cạnh và để lại cho chúng tôi là bãi đất đá nham nhở”, một người dân thôn Kiều bức xúc.

Cả bãi sông bị đào tan tành nhưng không được hoàn thổ sau khai thác

Người dân cũng lo ngại, với việc khai thác vàng nhưng không hoàn thổ, khi mùa mưa tới đất đá sẽ tràn hết xuống sông khiến dòng chảy bị thay, bãi ven sông sẽ bị sạt lở. Thực tế đó đã và đang diễn ra trong vài năm qua.

Ghi nhận thực địa của phóng viên cho thấy, tại điểm mỏ của Cty VITECH Hà Giang, hoạt động khai thác khoáng sản đang diễn ra rất rầm rộ. Toàn bộ phần bãi thuộc thôn Kiều đã khai thác hết, nay việc khai thác đã chuyển sang thôn Cào bên cạnh.

Cả một bãi sông rộng mênh mông ngổn ngang cát sỏi, đất đá. Việc khai thác vàng khiến nhiều vườn tược của các hộ dân bị đào xới tận bờ. Do không được hoàn thổ nên nhiều hố vàng rộng hàng trăm mét đã tạo thành ao nước khổng lồ đe dọa tính mạng của người dân.

Cấp phép “thần tốc” cho doanh nghiệp

Ngày 27/6/2011 Cty VITECH Hà Giang (tổ 6, phường Nguyễn Trãi, TP. Hà Giang) mới có đơn và hồ sơ xin cấp Giấy phép khai thác khoáng sản. Cùng ngày trên Sở TNMT Hà Giang cũng có văn bản đề nghị cấp giấy phép khai thác cho Cty này.

Rất nhanh chóng, chỉ 3 ngày sau (ngày 30/6/2011), ông Đàm Văn Bông - Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang đã có văn bản số 1347/GP-UBND về việc cấp Giấy phép khai thác khoáng sản cho Cty VITECH Hà Giang.

Theo đó, UBND tỉnh Hà Giang cho phép Cty VITECH Hà Giang được khai thác khoáng sản tại mỏ vàng sa khoáng Làng Cào thuộc thôn Kiều, thôn Cào, xã Tiên Kiều, huyện Bắc Quang, trữ lượng khai thác trên 152.000 m3 quặng, diện tích khu vực khai thác 8,4 ha.

Vùng đất sản suất hoa màu trù phú một thời giờ chỉ còn lại cát sỏi

Tại quyết định số 3857 ngày 19/12/2012 do ông Nguyễn Văn Sơn - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang ký thể hiện rõ: Dự án chia hai giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 thực hiện trên phần diện tích 18.518 m2 gồm đất sân vận động xã Tiên Kiều, đất trồng cây lâu năm, đất trồng cây hàng năm.

Tại văn bản này của UBND tỉnh Hà Giang cũng thừa nhận rằng theo báo cáo của UBND huyện Bắc Quang thì dự án khai thác vàng này sử dụng hóa chất độc hại.

Điều này trái ngược với thông tin của chính quyền cấp cơ sở đưa ra khi làm việc với phóng viên. Cụ thể, ông Vi Văn Quảng - Chủ tịch UBND xã Tiên Kiều cho rằng: “Công ty chỉ đào đãi chứ không sử dụng hóa chất”.

Chủ tịch UBND xã Tiên Kiều cũng thừa nhận, Cty VITECH Hà Giang đã không thực hiện đúng cam kết. Theo nội dung đã cam kết trước đó, Cty này thực hiện khai thác cuốn chiếu, nghĩa là khai thác xong đến đâu sẽ hoàn thổ đến đấy nhưng đến thời điểm này họ không thực hiện.

Kể từ khi chuyển sang thôn Cào khai thác, Cty VITECH Hà Giang đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của người dân. Lãnh đạo xã Tiên Kiều cho biết, đã 3 lần làm việc, đối thoại với người dân nhưng đến nay vẫn chưa tìm được tiếng nói chung.

Mặc dù chưa được sự đồng thuận của nhiều hộ dân nhưng đã từ lâu Cty VITECH Hà Giang đã tiến hành khai thác vàng tại thôn Cào. Việc khai thác này không những vi phạm mà ngược lại còn được cơ quan chức năng huyện Bắc Quang bao che.

Sông Con đang bị bức tử

Cụ thể, tại buổi làm việc với PV bà Nguyễn Thị Chung – Phó trưởng Phòng tài nguyên môi trường huyện Bắc Quang, bà Chung nói: “Phải thông cảm cho công ty, dân nhiều lúc cũng quá, được đằng chân thì lân đằng đầu. Thực tế họ (công ty) bị người dân ép…”.

Bà Chung cũng cho biết, mới đây đơn vị này đã tiến hành kiểm tra hoạt động của Cty VITECH Hà Giang trên sông Con. Tại biên bản số 11/BC-TNMT của Phòng TNMT huyện Bắc Quang khẳng định: “Cty chưa có quyết định phê duyệt về công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Cty đã tiến hành khai thác nhưng chưa tiến hành xây dựng cơ bản mỏ theo thiết kế được phê duyệt”.

Với những sai phạm đang diễn ra, mong muốn của người dân là cơ quan chức năng tỉnh Hà Giang sớm thanh kiểm tra, đồng thời đóng cửa mỏ vàng để đảm bảo cuộc sống cho người dân.

Sông Con bị tàn phá trong một thời gian dài và đã biến đổi nghiêm trọng trong nhiều năm qua. Nếu con sông gắn liền với cuộc sống của người dân địa phương này tiếp tục bị “bức tử” hậu quả sẽ khôn lường.