Thanh tra Chính phủ vừa có kết luận về việc đầu tư, quản lý các dự án theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT), hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) thuộc lĩnh vực giao thông tại Bộ GTVT với 7 DA gồm: BOT hầm đường bộ đèo Phước Tượng - Phú Gia; đầu tư nâng cấp tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ (Hà Nội); DA đầu tư xây dựng đường Hòa Lạc - Hòa Bình...
Nhiều sai phạm từ các dự án BOT này đã được Thanh tra Chính phủ chỉ rõ: Bộ GTVT thực hiện không đầy đủ quy trình xây dựng và công bố danh mục dự án kêu gọi đầu tư theo quy định. Trong các dự án BOT và BT, phía Bộ GTVT không lựa chọn được nhà đầu tư nào theo hình thức đấu thầu, 100% đều là chỉ định thầu với lý do chỉ có một nhà đầu tư tham gia hoặc do tính cấp bách của dự án.
Bộ không có quy trình, thủ tục đánh giá, một số nhà đầu tư được lựa chọn có năng lực hạn chế, không đáp ứng yêu cầu của dự án. Thanh tra Chính phủ còn phát hiện kết quả kiểm tra tổng mức đầu tư có nhiều sai lệch nên vốn đầu tư xác định cho hợp đồng dự án không chính xác.
Qua 7 dự án trên, các nhà đầu tư phê duyệt sai tăng về đơn giá định mức, chế độ tiền lương, phụ cấp hoặc các yếu tố phát sinh không đúng thực tế với số tiền 316 tỷ đồng.
Theo kết luận thanh tra, hầu hết các dự án BT và BOT đều được đặt tại các khu vực giao thông trọng yếu, mật độ giao thông lớn. Tuy nhiên, các trạm thu phí đặt quá gần nhau, giá phí quá cao và điều chỉnh liên tục. Vì thế, người dân đành lựa chọn né trạm thu phí, đi vào đường ngang, ngõ tắt gây hư hại hệ thống giao thông địa phương, nguy cơ mất ATGT.
Ngoài ra, việc xây dựng phương án, xác định doanh thu không chính xác vì thời gian thu phí quá đà.
BOT Thái Nguyên - Chợ Mới: Tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới có chiều dài 28km nhưng quyết định đầu tư lại phê duyệt chiều dài tới 40,7km. Việc ghép cải tạo với đầu tư xây dựng và sẽ đặt thu phí ở 2 nơi là không hợp lý.
BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ: Giai đoạn 1 của dự án này vốn đầu tư chỉ là 30%, nhưng giá thu lại tương đương với giá thu đường cao tốc xây dựng mới Cầu Giẽ-Ninh Bình (1.500 đồng/km) là một điều bất hợp lý.
Như vậy, Bộ GTVT phải chịu trách nhiệm về việc quyết định đầu tư dự án, phương án thu phí bất hợp lý, phê duyệt tổng mức đầu tư sai lệch....