Nghệ sĩ Văn Toản là quen mặt với khán giả cả nước qua nhiều phim truyền hình, tiểu phẩm hài. Tuy nhiên, ông không thích gọi là nghệ sĩ hay diễn viên mà chỉ thích khán giả gọi bác Văn Toản hay ông Văn Toản một cách giản dị.
Xuất thân trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật nhưng ông đã sớm bén duyên với nghiệp diễn từ những thập niên 60 của thế kỉ trước. Thời trẻ, nghệ sĩ Văn Toản đắn đo với nhiều lựa chọn như đi hát cải lương, đi bộ đội, làm công nhân, hay làm cầu thủ cho đội tuyển Thể Công. Sau cùng, ông vẫn quyết định thi vào trường Kịch và trở thành một trong những sinh viên khóa Kịch đầu tiên của nền văn nghệ nước nhà. Sau khi tốt nghiệp trường Kịch, nghệ sĩ Văn Toản về công tác tại Nhà hát Kịch Việt Nam cho tới năm 2000 thì về hưu. Sau khi về hưu, ông tiếp tục hoạt động nghệ thuật, thường đóng tiểu phẩm hài hoặc các tác phẩm truyền hình.
Nghệ sĩ Văn Toản bị điếc 11 năm nên bỏ đóng phim.
Tuy nhiên, nhiều năm nay khán giả không thấy nghệ sĩ Văn Toản xuất hiện trên màn ảnh nhỏ. Lý do nghệ sĩ Văn Toản không đóng phim vì ông bị điếc gần 11 năm nay. Hiện tại, ở tuổi 82, ông không còn nghe được nữa. Chia sẻ trên Vnexpress, nghệ sĩ Văn Toàn cho biết, ông từng tới Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô, Trung tâm trợ thính để khám, điều trị nhưng không có tác dụng. Con gái mua cho hai bộ máy trợ thính, ông vẫn không nghe được. Thậm chí, ông còn tự bấm huyệt đến đau rát cả tai nhưng không có kết quả. Từ đó, ông coi điếc là bệnh tuổi già và chấp nhận với căn bệnh này.
Bị điếc 11 năm nay, mỗi khi ra đường, nhiều người chào hỏi trò chuyện ông chỉ nói: "Tôi bị điếc, mong thông cảm". Hiện tại, nghệ sĩ Văn Toản trao đổi với mọi người qua chữ viết. Gặp người lạ, ông nhắn họ mang giấy bút để ghi câu hỏi.
Chia sẻ với Gia đình&Xã hội cách đây nhiều năm, nghệ sĩ Văn Toản trải lòng lý do không đóng phim vì bị điếc: "Ban đầu chỉ thấy ù ù ồn ào trong tai, tôi cũng tự day bấm nhưng không khỏi. Cho đến một ngày tai không còn nghe thấy tiếng động nào nữa, im lặng hoàn toàn thì tuổi già đến thật rồi! Tôi cũng xác định trước đến tuổi già sẽ có những tật bệnh sinh ra nên không sốc, không buồn. Cứ thế đón nhận thôi. Cũng chính vì bị điếc mà tôi từ chối đóng phim vì làm phim sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Bản thân gặp khó khăn và còn ảnh hưởng cả đoàn phim.
Hơn nữa với tôi, đến thời điểm này gần như không còn thiết tha với ống kính, với truyền hình, với vai diễn. Hết sạch và tuyệt nhiên không hối tiếc hay nhớ nhung gì".
Thường ngày, nghệ sĩ Văn Toản rất giản dị, cởi mở và được rất được lòng bà con hàng xóm. Ông sinh được ba người con, hai gái một trai. Cho đến bây giờ các con của ông đều đã trưởng thành, có gia đình riêng. Nghệ sĩ Văn Toản cho biết, ông vui vui vì các con mình không theo nghiệp cha bởi ông vẫn quan niệm rằng "nghiệp diễn khổ lắm, không biết bao giờ mới khá lên được".
Hiện tại, mỗi ngày ông chìm đắm trong niềm vui "chữa bệnh giá 0 đồng".Nghệ sĩ quan tâm đến các bài thuốc dân gian từ khi còn trẻ. Thời đi diễn khắp nơi, đến đâu ông cũng tìm gặp những thầy thuốc nổi tiếng trong vùng. Nghệ sĩ mang tấm vé xem kịch đến nhà thầy, tặng và xin đổi lấy một phương thuốc bí truyền. Ông hứa sử dụng bài thuốc để giúp đỡ mọi người chứ không vụ lợi. Dần dần, ông tích lũy được nhiều kiến thức, mẹo chữa dân gian.
Mở ngăn kéo, ông lấy tập sách Những bài thuốc dân gian kỳ diệu với những công thức đơn giản như chữa viêm xoang bằng củ hành, viêm họng bằng chanh và muối, cảm cúm với nước gừng... do chính ông sưu tầm. Cuốn sách đó được ông tặng cho nhiều người như cẩm nang chữa bệnh trong nhà. Một số căn bệnh, ông để tên, địa chỉ, số điện thoại của thầy thuốc để mọi người liên hệ trực tiếp.
Nghệ sĩ Văn Toản bên các cháu.
Nghệ sĩ Văn Toản không nhớ mình gặp, giúp đỡ được bao người, cũng chẳng nhận tiền hay quà cảm ơn. Ông chỉ vào tin nhắn cảm ơn của một người bệnh vừa gửi đến rồi cười nói: "Niềm vui ở đây chứ đâu". Ngoài ra, nghệ sĩ Văn Toản còn có niềm vui với kinh Phật và đọc sách. Hiện tại, ở tuổi 82, nghệ sĩ Văn Toản sống bình yên và không còn tiếc nuối với điện ảnh.