Ấn đền Trần bị biến tướng, không mang lại lợi lộc đường quan chức

Lễ khai ấn đền Trần có ý nghĩa nhân văn, cầu cho quốc thái dân an, giáo dục truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm. Thế nhưng, nhiều năm gần đây, ngày khai ấn lại trở nên xô bồ, lộn xộn. Nguyên nhân chính là do lá ấn Đền Trần cố tình bị hiểu sai giá trị. Nhiều người đã lầm tưởng ấn đền Trần có giá trị phù trợ cho đường thăng quan tiến chức nên đã đổ xô đi xin ấn.

Trước sự việc này, Đời Sống Plus đã có cuộc trò chuyện với nhà văn Văn Giá, ông chia sẻ về các lễ hội ngày nay, đặc biệt là lễ hội khai ấn đền Trần.

Cảnh tượng hỗn loạn, chen lấn, giẫm đạp lên nhau trong lễ hội đền Trần. Ảnh Công Khanh

Khai ấn đền trần bị biến tướng nghiêm trọng

Hiện nay, một số lễ hội bạo lực như chọi trâu (Hải phòng), cướp quả phết (Phú Thọ), cướp lộc ở đền Trần (Nam Định), lễ hội Gióng (Sóc Sơn, Hà Nội) có tục cướp lộc thánh, cướp giỏ hoa tre… theo ông những lễ hội như này có phù hợp với tâm linh truyền thống, có đúng với mục đích ban đầu không?

Ngày xưa khái niêm “cướp” được hiểu như một trò chơi lành tính, trò chơi nhường nhịn, vui là chính. Còn bây giờ khái niệm cướp được cho là hành động bạo lực, có tính hơn thua, con người có khuynh hướng ngày càng trở nên hung hãn hơn. Bởi vậy, khái niệm cướp đã bị hiểu sai nghiêm trọng.

Nhiều lễ hội đang diễn ra trong xã hội hiện nay trở thành nơi thờ, nghi thức thờ, thổi thần linh giá trị, ý nghĩa mới, khác xa so với mục đích ban đầu.

Ông có thể nói cụ thể hơn về lễ khai ấn đền Trần ở Nam Định ngày xưa diễn ra như thế nào? Thực sự có tục khai ấn đến Trần không?

Cái này nó bị biến tướng nhiều rồi, cũng có nhiều tài liệu nói về chuyên này. Ngày xưa khai ấn chỉ liên quan đến khai ấn cho các quan. Các quan đến đền nhận lệnh đó về để quản lý địa hạt của mình một cách có trách nhiệm và tốt nhất theo kỳ vọng của vua.

Hình ảnh người dân vào tranh ấn, hành nhau nhìn phản cảm. Ảnh Internet

Chứ không phải như bây giờ là đem ấn phát cho toàn dân, bởi vậy cho nên lễ hội khai ấn đền Trần giờ bị biến tướng nghiêm trọng.

Xưa kia, khai ấn đền Trần là lễ hội mang tính chất vùng miền của tỉnh Nam Định, nhưng hiện giờ có xu hướng mở rộng với sự tham gia của nhiều người, thậm chí là quan chức.

Ấn đền Trần không có gía trị phù trợ đường quan chức

Theo ông bây giờ lễ khai ấn đền Trần thực hiện vào đêm 15 tháng Giêng như vậy đã đúng chưa?

Lễ hội khai ấn đền Trần hiện nay có tính chất mô phỏng là chính chứ giờ nó có ý nghĩa gì nữa đâu. Mô phỏng nhà vua khai ấn rồi trao cho các quan để thừa lệnh về nơi mình đảm nhiệm, quản lý để điều hành cho tốt.

Giờ chỉ có ý nghĩa tượng trưng, theo tôi nghĩ cái hay thì ít, cái dở thì nhiều. Những lễ hội đó giờ cần phải xem lại hết để làm sao không biến lễ hội thành tính bạo lực, biến con người trở nên hư hỏng.

Tôi thấy rất lo, vì bây giờ người Việt Nam khác ngày xưa, ngày xưa đi vào lễ hội nó đươc đảm bảo bằng tính thiêng liêng. Nhưng trò chơi ngày xưa cốt lấy vui thôi nó vẫn có sự nhường nhịn. Còn giờ nó bị biến tướng, con người thực dụng hơn, bao lực hơn, hung hãn hơn, hơn thua hơn

Bởi vậy, chúng ta càng giảm bớt các lễ hội cướp lộc đi càng tốt, thậm chí bỏ hẳn những lễ hội cướp đi, cướp ở đây gọi là ăn cướp.

Thanh kiếm trong Đền Thiên Trường bị giật khỏi bàn thờ, nhiều người dùng tiền lẻ quệt lên thanh kiếm để cầu may mắn. Ảnh Tuổi Trẻ

Việc in ra hàng vạn bản, đóng dấu ấn rồi phát cho du khách hành hương khiến nhiều người tranh giành, hỗn chiến để cướp lộc có đúng với tín ngưỡng không thưa ông?

Những cái đó nên bỏ, vì sai lệch, biến tướng và chuộc lợi. Nguy lắm, có khi họ còn làm giả ấn để bán ra ngoài, giờ các lễ hội đã bị thương mại hóa hết.

Có nhiều người quan niệm rằng, lấy được chiếc ấn ở đền Trần sẽ đem lại may mắn, thăng quan tiến chức… vậy theo ông, chiếc ấn đó có thực sự giá trị phù trợ đường quan lộc như vậy không?

Không có ý nghĩa gì hết, nó như một ý niệm tinh thần thôi, thực ra niềm tin nó không có đúng sai. Nhưng thực chất nó bị biến tướng, bị hư hỏng nó nhân danh cái này, nhân danh cái kia để chuộc lợi, làm tiền, cái đó mới đáng sợ. Do vậy, ấn đền Trần không mang lại lợi lộc trong thăng quan tiến chức như nhiều người lầm tưởng.