Sâm Bố Chính - thuốc nam quý với nhiều công dụng diệu kỳ

Cây sâm bố chính với phần rễ có vô vàn công dụng chữa bệnh

Theo Ths Lương y đa khoa Vũ Quốc Trung, sâm bố chính là một cây thuốc nam quý, dạng cây cỏ, cao tới 50cm, thân thảo sống dai, mọc đứng một cách yếu ớt, có khi dựa vào các cây xung quanh, cao chừng 1 m hay hơn. 

Rễ sâm mẫm màu trắng nhạt hoặc vàng nhạt, có đường kính 1,5 – 2cm, nhiều rễ có hình người trông rất giống nhân sâm. Lá ở phía gốc cây hình trái xoan, phần cuối phiến lá hình tim hay hình mũi tên, đầu phiến lá không nhọn.

Rễ sâm bố chính chứa chất nhầy từ 35 - 40%.

Theo Đông y, sâm bố chính vị ngọt nhạt, tính bình, vào kinh phế tỳ. Có tác dụng bổ mát, nhuận phế, dưỡng tâm, sinh tân dịch; sao với gạo thì tính ấm bổ tỳ vị, giúp tiêu hoá, thêm mạnh sức.

Chủ trị: Chữa cơ thể suy nhược, ít ngủ, lao phổi, kém ăn, trẻ em cam mồm, gầy còm chậm lớn, sốt và ho dai dẳng, viêm họng, viêm phế quản, kinh nguyệt không đều, đau lưng, đau mình, hoa mắt, chóng mặt, khí hư.

Sâm bố chính có thể dùng dạng thuốc sắc, dang bột hoặc ngâm rượu uống.

Rễ sâm bố chính khi mới được đào lên

Một số bài thuốc hay từ sâm bố chính

Dùng chữa phụ nữ kinh nguyệt không đều

Sâm bố chính ngày 10-16g sắc nước uống

Chữa gầy yếu hay béo bệu, kém ăn, mỏi mệt khí đoản, đày bụng đi lỏng hoặc hư hoả phát nóng, phiền khát

Sâm Bố Chính 40g, bạch truật 20g (sao mật), hoàng kỳ 8g (sao mật), liên nhục 6g, mạch môn 4g, ngũ vị 4g (sao mật), chích thảo 4g, phục tử 1,2g, táo ta vài quả, gừng nướng vài lát. Sắc uống trong ngày.

Chữa tiêu hoá, bài tiết bị ngừng trệ

Sâm Bố Chính 20g, bạch truật 40g (tẩm sữa sao), trầm hương 4g. Sắc riêng sâm Bố Chính và bạch truật rồi mài trầm hương vào, uống trong ngày.

Rễ sâm bố chính có hình dáng khá giống nhân sâm

Chữa trẻ em gầy còm xanh xao, hay đi lỏng, lỵ kéo dài

Sâm Bố Chính sao chín 25%, hoài sơn sao chín 30%, ý dĩ sao chính 20%, hạt sen sao chín 15%, bạch chỉ sao chín 10%. Các vị đem tán nhỏ rây bột mịn, cho uống sống với nước đường hoặc trộn với đường đun chảy. Trẻ em 2 tuổi trở lên, ngày 4 - 10g.

Chữa rối loạn kinh nguyệt

Sâm Bố Chính 16g; cỏ nhọ nồi sao vàng, thục địa, mỗi vị 20g; ngải cứu sao, ích mẫu, mỗi vị 16g; củ gai (cây gai làm bánh) 12g, củ gấu (tứ chế) 10g. Sắc uống trong ngày

Chữa suy nhược cơ thể ở người có bệnh về hô hấp

Sâm Bố Chính 12g, liên nhục 20g; táo nhân, tua sen, sa sâm, mỗi vị 12g; lá vông, hương phụ, mỗi vị 10g; kỷ tử 8g. Sắc uống ngày 1 thang.

Chữa suy nhược cơ thể ở người có bệnh về tiêu hoá, sau khi ốm nặng hoặc lao động vất vả

Sâm Bố Chính 180g; hoài sơn, hạt sen, mỗi vị 80g; bạch truật 40g; binh lang 8g. Tán bột mịn, mỗi ngày uống 20g.

Chữa thiếu máu

Sâm Bố Chính, hà thủ ô, hạt sen, mỗi vị 100g; cam thảo 40g; thảo quả 12g; đại hồi 8g. Tán nhỏ làm viên, ngày uống 20g, chia 2 lần.

Sâm bố chính khi được làm sạch

Thuốc bổ khí huyết

Sâm Bố Chính 30g; hoài sơn, đương quy, ý dĩ sao, mỗi vị 15g; hồi đầu 12g. Làm viên với mật ong hay kẹo mạch nha, uống mỗi ngày 15 - 20g.

Thuốc bổ thận tráng dương, chữa thận suy yếu, kém dương sự

Sâm Bố Chính 1000g, đậu đen 1500g; hoài sơn, liên nhục, cẩu tích, sừng nai, tục đoạn, ba kích, liên tu, mỗi vị 1000g; hoàng tinh 500g, hạt tơ hồng 200g. Ba kích tẩm muối sao vàng, đậu đen sao tồn tính, sừng nai đắp đất sét nung tồn tính, các vị khác tán nhỏ hợp lại thành viên. Mỗi lần uống 8 - 12g, ngày 2 lần.

Theo lương y Vũ Quốc Trung tuy sâm Bố Chính rất tốt và có nhiều công dụng nhưng vẫn có những kiêng kỵ, với người thể trạng hư hàn muốn dùng sâm bố chính phải tẩm nước gừng, sao kỹ.

Cách ngâm rượu sâm bố chính theo dân gian

Nên ngâm rượu sâm bố chính bằng bình thủy tinh không chì

Bình ngâm rượu: nên chọn bình thủy tinh không chì hoặc bình gốm đất nung là tốt nhất.

Nguyên liệu sâm: Sâm tươi đã làm sạch, rửa lại bằng rượu trước khi cho vào bình.

Rượu: Rượu nấu gạo tẻ hoặc rượu nếp cổ truyền nhiệt độ tốt nhất là 30 -35 độ

Thời hạn sử dụng: thông thường thì sau 3 tháng là ngon nhất.

Chú ý: Rượu tốt nhất đã được khử độc bằng bình gốm đất nung trước khi ngâm sâm. Ngâm kèm thân và lá rượu sẽ ngon hơn

Xem thêm Clip: Lương y chia sẻ công thức pha nước uống từ nghệ giúp khỏi hẳn bệnh đau dạ dày