Vi khuẩn HP là gì? Có lây không? Lây qua đường nào?

I - Vi khuẩn HP là gì?

Vi khuẩn HP(Helicobacter pylori) là vi khuẩn có hình xoắn ốc, sinh trưởng và phát triển thuận lợi trong môi trường axit. Vi khuẩn này có thể tìm thấy ở trong dạ dày, nước bọt và phân.

Đa số nhiễm HP dạ dày sẽ gây ra bệnh lýviêm loét dạ dày, ung thư dạ dày, u lympho dạ dày. Tại Việt Nam có khoảng 70 - 80% dân số nhiễm HP. Tuy nhiên, không phải trường hợp nhiễm HP nào cũng gây bệnh.

II - Vi khuẩn HP có lây không? Lây qua đường nào?

Vi khuẩn HP trong dạ dày CÓ THỂ lây từ người nhiễm HP sang người lành qua 3 con đường chính dưới đây:

• Đường miệng - miệng: Ăn uống chung, dùng chung cốc nước, bàn chải đánh răng, hôn môi, tiếp xúc với nước bọt bắn ra của người nhiễm HP… đều có thể nhiễm HP. Đây là đường lây phổ biến nhất, nếu trong gia đình có người nhiễm HP thì việc lây cho các thành viên khác rất dễ xảy ra.
• Đường phân - miệng: Vi khuẩn HP theo phân ra ngoài môi trường, chúng có thể lây lan ra nguồn nước sinh hoạt. Nên ăn chín, uống sôi để tránh bị nhiễm khuẩn.
• Đường khác: Do dùng chung thiết bị y tế trong quá trình nội soi dạ dày, nội soi tai mũi họng, khám nha khoa… không được tiệt trùng cẩn thận.

III - Những đối tượng có nguy cơ nhiễm khuẩn HP

Từ trẻ em đến người cao tuổi, phụ nữ hay đàn ông bất kỳ đối tượng nào cũng có thể nhiễm vi khuẩn HP. Tỉ lệ nhiễm HP trên toàn thế giới chiếm khoảng 50% dân số.

Theo thống kê, các nước đang phát triển thì đối tượng nhiễm HP dạ dày là trẻ em từ 2 - 8 tuổi và người trên 20 tuổi. Ở các nước phát triển thì đối tượng nhiễm khuẩn HP thường trên 50 tuổi. Ngoài ra, một số người được cảnh báo nhiễm vi khuẩn HP như:

• Người sinh sống tại vùng có nguồn nước ô nhiễn, nguồn thức ăn mất vệ sinh.
• Đối tượng sinh hoạt tại khu vực đông đúc như ký túc xá, quân đội vì chỉ 1 người nhiễm HP dạ dày có thể lây cho cả tập thể.
• Sinh hoạt trực tiếp với bệnh nhân bị nhiễm HP.

IV - Chẩn đoán nhiễm vi khuẩn HP như thế nào?

Mặc dù vi khuẩn HPlà nhân tố chính gây bệnh lý dạ dày mãn tính, nhưng không phải ai bị bệnh dạ dàycũng do vi khuẩn HP. Do đó, các xét nghiệm chuẩn đoán vi khuẩn HPchỉ được thực hiện đối với những trường hợp dưới đây:

• Người đang bị Viêm loét dạ dày hoặc có tiền sử viêm loét dạ dày.
• Tiền sử gia đình có người mắc ung thư dạ dày.
• Những người dùng thuốc nhóm NSAID trong thời gian dài.
• Nếu đang dùng kháng sinh cần ngừng trong vòng 4 tuần hoặc nếu đang dùng thuốc ức chế tiết axit dịch vị cần ngừng trong vòng 2 tuần trước khi xét nghiệm HP dạ dày.

1. Xét nghiệm chất thải

Vi khuẩn HP được thải ra ngoài theo phân. Vì vậy, có thể xét nghiệm phân để tìm ra chúng. Có 2 phương pháp chính để xác định vi khuẩn là xét nghiệm tìm kháng nguyên trong phân và xét nghiệm PCR phân.

2. Kiểm tra hơi thở

Còn gọi là phương pháp kiểm tra hơi thở ure. Độ nhạy và đặc hiệu của phương pháp này lớn hơn 95%. Phương pháp này có thể thực hiện được với bệnh nhân từ 6 tuổi trở lên.

Người kiểm tra sẽ được cho uống thuốc hoặc dung dịch chứa ure có gắn nguyên tử cacbon C13 hoặc C14. Nếu nhiễm HPvi khuẩn sẽ chuyển hóa ure và giải phóng CO2 qua hơi thở. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra hơi thở của bệnh nhân sau 15 - 30 phút để kiểm tra xem có nhiễm HP dạ dàyhay không.

3. Nội soi dạ dày

Đây là phương pháp tác động xâm lấn, khi thực hiện nội soubác sĩ sẽ lấy một phần mô dạ dày để làm các xét nghiệm tìm vi khuẩn HP. Quá trình nội soi được thực hiện bằng thiết bị hiện đại nên có kết quả tương đối chính xác.

4. Các phương pháp khác

Tùy vào từng trường hợp cụ thể các bác sĩ chỉ định kết hợp các kỹ thuật kiểm tra khác để có kết luận chính xác như: Chụp X - quang dạ dày, chụp cắt lớp CT, xét nghiệm máu…

Đối với trường hợp nghi ngờ ung thư có thể yêu cầu làm thêm sinh thiết, mẫu sinh thiết được lấy từ mô dạ dày trong quá trình nội soi.

V - Các phương pháp điều trị vi khuẩn HP dạ dày

Hiện nay, điều trị vi khuẩn HP gặp nhiều khó khăn do hiện tượng kháng kháng sinh, nhờn thuốc ngày càng nhiều.

Thông thường, điều trị HP dạ dàythường phối hợp từ 3 loại thuốc trở lên,thời gian điều trị HP thường kéo dài từ 4 - 8 tuần. Nếu điều trị lần 1 không hiệu quả có thể đổi phác đồ để điều trị lần 2, thậm chí lần 3.

Một số nhóm thuốc chính trong phác đồ điều trị HP:

• Nhóm kháng sinh: Các kháng sinh thường được dùng để điều trị HP như amoxicillin, clarithromycin, tetracycline, metronidazole đây là thuốc chính để tiêu diệt HP.
• Các thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Bismuth vừa hỗ trợ kháng sinh đối phó với HP vừa có tác dụng bao phủ vết loét bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Omeprazole, pantoprazole… giúp giảm tiết axit.

Ngoài sử dụng thuốc việc kết hợp thay đổi lối sống sẽ làm tăng hiệu quả điều trị:

• Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh thức khuya, hạn chế căng thẳng, stress.
• Không ăn những đồ ăn gây kích thích dạ dày như đồ chua, đồ cay nóng, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ…
• Nên bổ sung nhiều hoa quả tươi, đồ ăn chứa lợi khuẩn như sữa chua.
• Nên nghe lời bác sĩ tuân thủ điều trị, không tự ý bỏ thuốc, giảm liều khi chưa có chỉ định từ bác sĩ.

VI - Lưu ý để chống lây nhiễm vi khuẩn HP

Vi khuẩn HP dạ dày có thể lây từ người này sang người khác và có thể sống ngoài môi trường trong thời gian nhất định vì vậy để tránh lây nhiễm vi khuẩn HP cần chú ý những điều sau:

• Khử khuẩn tay sạch sẽ trước khi ăn uống và sau khi đi vệ sinh.
• Ăn chín, uống sôi không nên ăn các loại thực phẩm như rau sống, gỏi cá, tiết canh.
• Đảm bảo vệ sinh trong khi ăn uống: Không ăn thức ăn không rõ nguồn gốc, thức ăn không đảm bảo vệ sinh, đồ vỉa hè, ven đường…
• Biết tự bảo vệ bản thân khi sống trong môi trường trường tập thể hoặc trong gia đình có người nhiễm HP.

Vi khuẩn HP dạ dày là nguyên nhân xuất hiện nhưng bệnh lý nguy hiểm liên quan đến dạ dày. Người bị nhiễm HP có thể phát hiện sớm và lên phác đồ điều trị khoa học nhất. Trong thời gian điều trị HP khách hàng cần kết hợp với chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học để cơ thể nhanh hồi phục.