Người khắc "của quý" trong lễ hội Ná Nhèm ở Lạng Sơn tiết lộ quá trình chế tác

Người khắc của quý trong lễ hội Ná Nhèm ở Lạng Sơn tiết lộ quá trình chế tác

Hàng năm, vào ngày 15 tháng Giêng tại xã Trấn Yên (Bắc Sơn, Lạng Sơn) đều tổ chức Lễ hội Ná Nhèm. Lễ hội Ná Nhèm trong tiếng Tày có nghĩa là “mặt nhọ”, được phục dựng từ năm 2012 đến nay đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều người dân và du khách thập phương.

Điểm đặc sắc nhất của lễ hội Ná Nhèm là màn rước sinh thực khí nam (Tàng thinh) và sinh thực khí nữ (Mặt nguyệt). Từ năm 2012, khi Lễ hội Ná Nhèm được phục dựng đến nay, Tàng thinh và Mặt nguyệt có kích thước và người trạm khắc thay đổi qua mỗi năm.

Trao đổi với PV, ông Viêng (56 tuổi, thôn Làng Mỏ, xã Trấn Yên), người khắc 'của quý" cho biết, ông được các cụ bô lão trong làng lựa chọn và giao trách nhiệm làm Tàng thinh cho Lễ hội Ná Nhèm 2018.

Để chuẩn bị cho lễ hội, vào khoảng tháng 9 Âm lịch năm 2017, ông đã phải đi lấy gỗ về để dành đến gần lễ hội làm Tàng thinh.

Ông Vương cho biết, ông thực hiện sáng chế Tàng Thinh trong vòng 1 tuần

“Tàng thinh không có mẫu cố định, tôi chỉ làm theo những mẫu ngày xưa đã làm. Các cụ bảo làm như ngày xưa, không làm phô trương quá, chỉ là tượng trưng thôi”, ông Viêng cho hay.

Theo ông Viêng, khi làm Tàng thinh, ông phải giấu mọi người, cứ âm thầm làm chứ không tiết lộ cho ai. Khi khắc đẽo "của quý" ông không bị áp lực gì, ông chỉ tranh thủ khoảng 1 tuần là xong.

"Của quý" năm nay được làm bằng gỗ dồi, có đường kính khoảng 22cm, chiều dài 1m30, trọng lượng trên 50kg. Điểm khác biệt "của quý" năm nay sơn màu giống màu đất.

 Năm 2017, "của quý" được làm bằng gỗ nghiến, nặng khoảng 60kg, dài 1m, Mặt nguyệt hầu như không thay đổi.

Tàng Thinh trong lễ hội Ná Nhèm năm 2018

Tiến sĩ Bàn Tuấn Năng - Viện văn hóa và phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh- người tham gia phục dựng Lễ hội Ná Nhèm cho biết, đây không phải lễ hội dân gian thông thường mà lễ hội đặc biệt của hai dòng họ vốn gốc họ Mạc. Bắt nguồn từ lịch sử, khi triều Mạc thất thủ, dòng họ Mạc phải thay tên đổi họ để tránh họa tru di, truy sát của vua Lê và chúaTrịnh.

Họ Hoàng và họ Bế (gốc họ Mạc) rước sinh thực khí nam nữ đi cung tiến cho đức Vua của mình. Con cháu gốc họ Mạc mượn tín ngưỡng phồn thực để biểu đạt mong ước đức Vua phù trợ cho dòng họ lớn mạnh.