Vì sao việc cải tạo chung cư, tập thể cũ ở Hà Nội lại chậm trễ, kéo dài cả thập kỷ?

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Theo thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, trên địa bàn hiện có 1.579 nhà chung cư, tập thể cũ. Hầu hết các chung cư cũ này được xây dựng từ giai đoạn 1960-1992, có quy mô từ 2-5 tầng, kết cấu bằng tường gạch, bê tông ghép và tập trung chủ yếu tại 4 quận nội thành.

Ông Luyện Văn Phương (Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết, tại quận Ba Đình có 211 nhà, quận Hoàn Kiếm có 120 nhà, quận Đống Đa có 438 nhà và quận Hai Bà Trưng có 293 nhà. Các căn hộ đã được bán cho người dân theo Nghị định 61/CP của Chính phủ.

Nhiều nhà chung cư cũ đã xuống cấp nghiêm trọng.

Đặc điểm dễ nhận thấy nhất đối với những căn hộ chung cư, tập thể cũ là có diện tích nhỏ nên trong quá trình sử dụng để tăng diện tích sử dụng, công năng, người dân đã cơi nới, lắp "chuồng cọp" gây mất mỹ quan cũng như ảnh hưởng đến chất lượng công trình.

Trong số những căn hộ chung cư cũ có nhiều nơi đã xuất hiện việc xuống cấp nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng và tài sản của người dân. Chính vì vậy, không ít gia đình sống trong những nhà chung cư, nhà tập thể cũ luôn mang trạng thái nơm nớp lo sợ.

Việc xuống cấp ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt hằng ngày và tính mạng của người dân.

Suốt nhiều năm qua, Hà Nội đã đánh giá mức độ nguy hiểm của nhà chung cư cũ để có biện pháp đối phó trước sự xuống cấp, đảm bảo tính mạng cho người dân. Thực tế, việc cải tạo, xây mới nhà chung cư cũ là biện pháp căn cơ, nhận được sự đồng thuận của xã hội. 

Tính đến nay, Hà Nội mới hoàn thành xây dựng được nhà B7, B10 (Khu tập thể Kim Liên) bằng nguồn ngân sách của thành phố. Riêng một số nhà chung cư tại phường Kim Liên, Giảng Võ, Thành Công… được xây mới bằng nguồn ngoài ngân sách.

Một chung cư cũ phải gia cố bằng sắt thép khi xuống cấp nghiêm trọng.

Mới đây, tại hội thảo về cải tạo chung cư cũ trên địa bàn Hà Nội, ông Luyện Văn Phương (Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội) cho rằng việc cải tạo, xây mới nhà chung cư cũ chủ yếu vướng mắc về trình tự thực hiện dự án; quy định 100% chủ sở hữu đồng thuận; quy định cải tạo, xây dựng phải triển khai toàn khu; quy định khống chế về các chỉ tiêu dân số, chiều cao, mật độ xây dựng…

Cùng quan điểm trên, ông Nguyễn Trọng Kỳ Anh (Phó Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc) cũng nói lên lý do chậm cải tạo, xây mới do những khó khăn, vướng mắc trên do quy định của Luật Nhà ở, Nghị định 101/2015/NĐ-CP của Chính Phủ.

Cần tháo gỡ nút thắt

Phó Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội cũng đề xuất, trong thời gian tới, việc tổ chức lập quy hoạch cần được nghiên cứu gắn liền với mô hình đầu tư, biện pháp và phương thức đầu tư. Cụ thể, Nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong công tác tổ chức nghiên cứu lập quy hoạch; thực hiện tổng thể cho toàn khu chung cư cũ, nhóm chung cư cũ, tập hợp chung cư cũ độc lập trên địa bàn; nghiên cứu phương án cải tạo chung cư cũ theo hướng giữ ổn định chỉ tiêu dân số, tái tạo quỹ nhà để sử dụng vào chức năng thương mại, dịch vụ khi tăng chiều cao công trình...

Việc xây mới nhà chung cư cũ dự kiến sẽ được đẩy mạnh trong giai đoạn 2021 - 2025.

Bên cạnh đó cơ quan có thẩm quyền đề xuất giải pháp như: kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn cụ thể khi sửa đổi, bổ sung Nghị định 101/2015/NĐ-CP đối với quy định tại khoản 3, Điều 110 Luật Nhà ở; nghiên cứu thực hiện phương thức thu gom các chung cư cũ độc lập, đơn lẻ tại khu vực 4 quận nội đô lịch sử để thực hiện dự án như đối với một khu chung cư cũ, bảo đảm tái định cư tại chỗ trong địa bàn phường, quận.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm (Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam) cho rằng, trước hết cần sửa đổi, bổ sung một số quy định trong văn bản pháp luật. Thành phố cần thống nhất với Bộ Xây dựng để báo cáo với Chính phủ, Quốc hội có Nghị quyết hoặc Nghị định của Chính phủ về cơ chế đặc thù trong cải tạo chung cư cũ tại Hà Nội. Việc cải tạo chung cư cũ giai đoạn 2021 – 2025 phải thực hiện đồng bộ, có sự tham gia của các ngành liên quan, của người dân, chính quyền và có cần điều chỉnh cục bộ quy hoạch, quy hoạch phân khu.