Bày mâm ngũ quả ngày Tết thế nào để mang đến may mắn, tài lộc cả năm?
Trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt, mâm ngũ là thứ không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên. Ngày nay, nhiều gia đình chọn cách bày mâm ngũ quả theo phong thủy với quan niệm đón thêm tài lộc, may mắn trong năm mới.
Mâm ngũ quả mang một ý nghĩa chung sâu sắc, thể hiện ước muốn của người Việt Nam sẽ đạt ngũ phúc lâm môn: “Phú (giàu có, nhiều của cải) – Quý (phẩm chất sang trọng) – Thọ (sống lâu trăm tuổi) – Khang (có nhiều sức khỏe) – Ninh (cuộc sống bình an)”.
Mặc dù không quá quan trọng chuyện số quả lẻ hay chẵn nhưng mâm ngũ quả ngày nay vẫn giữ nguyên các quy ước dân gian như: Mâm ngũ quả chỉ bày quả, không đặt thêm hoa hoặc thực phẩm gì. Cách bày mâm ngũ quả truyền thống sẽ là để nải chuối dưới cùng, lấy các trái cây khác đỡ thế phía dưới. Quả bưởi đặt giữa nải chuối, sau đó cài xen các loại quả hồng, cam, quýt…
Mâm ngũ quả là nét văn hóa đặc sắc của người dân Việt Nam
Việc bày biện mâm ngũ quả trên bàn thờ của gia đình trong ngày Tết Nguyên đán là một nét văn hóa đặc sắc của người dân Việt Nam. Dù sinh sống ở phương trời nào, người dân Việt vẫn không quên tục lệ này trong dịp Tết để giữ gìn bản sắc dân tộc cho bản thân và cho con cháu.
Ngũ quả chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Ông cha ta chọn 5 loại trái cây để đặt lên bàn thờ tổ tiên vào ngày Tết với ngụ ý rằng những sản vật này được kết tinh từ công sức, mồ hôi, nước mắt của con người lao động, kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vũ trụ vạn vật sinh tồn. Và tư tưởng, hình ảnh ấy đã ăn sâu và tâm thức của người Việt Nam bao đời nay.
Cách bày mâm ngũ quả theo vùng miền
Mỗi vùng miền sẽ có cách bày mâm ngũ quả khác nhau
Tùy theo quan niệm, ở mỗi vùng miền sẽ có cách bày mâm ngũ quả khác nhau. Cụ thể:
Ở miền Bắc, mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên dịp Tết theo 5 sắc màu tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc. Mâm ngũ quả của người miền Bắc có 5 loại quả có 5 màu khác nhau như: chuối, táo màu xanh; bưởi (hoặc Phật thủ), cam, quýt màu vàng; hồng, táo tây, ớt màu đỏ. Roi, mận, đào hoặc lê màu trắng. Hồng xiêm hoặc nho đen, măng cụt, mận màu đen. Do trái cây ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn và người ta cũng không câu kệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả. Dù bày biện nhiều loại trái cây hơn nhưng người ta vẫn gọi là “mâm ngũ quả”.
Ở miền Nam, mâm ngũ quả thường thấy các loại mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, dưa hấu, thơm (dứa)… đọc chệch thành các tên "cầu vừa đủ xài" hoặc "cầu vừa đủ sung". Nếu như ở miền Bắc, hầu như tất cả các loại quả, kể cả quả ớt mang vị cay xè đều có thể bày lên bàn thờ, miễn sao mâm ngũ quả trông đẹp mắt; thì người miền Nam lại kiêng kỵ bày một số trái cây. Mâm ngũ quả của người miền Nam không bao giờ có chuối, vì loại quả này tên gọi có âm giống từ “chúi" thể hiện sự nguy khó. Quả cam cũng không được có mặt trong mâm ngũ quả ngày Tết, vì câu “quýt làm cam chịu”, hay như trái lê đồng nghĩa với “lê lết”…
Ở miền Trung, người dân không quá câu nệ hình thức ý nghĩa của mâm ngũ quả, mà chủ yếu có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính Tổ tiên. Mặt khác, người miền Trung do chịu sự giao thoa văn hóa 2 miền Bắc - Nam nên mâm ngũ quả vẫn bày biện đủ: chuối, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài…
Cách bày mâm ngũ quả mang tài lộc, may mắn cho năm mới
Nhiều gia đình chọn cách bày mâm ngũ quả theo phong thủy với quan niệm đón thêm tài lộc trong năm mới
Ngày nay, có nhiều gia đình chọn cách bày mâm ngũ quả theo phong thủy với quan niệm đón thêm tài lộc và may mắn trong năm mới. Các loại hoa quả được chưng trên mâm ngũ quả dịp Tết cũng mang những ý nghĩa nhất định như:
- Nải chuối xanh như bàn tay ngửa: hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che.
- Quả phật thủ: giống như bàn tay đức Phật, luôn chở che cho các số phận con người.
- Thanh long (rồng mây hội tụ) thể hiện sự phát tài phát lộc.
- Bưởi, dưa hấu: căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.
- Xoài: để cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.
- Táo: có nghĩa là phú quý.
- Đào: thể hiện sự thăng tiến.
- Đu đủ: mang đến sự thịnh vượng đủ đầy.
- Hồng, quýt: tượng trưng cho sự thành đạt.
- Lê (mật phụ): vị ngọt thanh ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.
- Lựu: nhiều hạt tượng trưng cho con đàn cháu đống.
- Na (hay còn gọi là mãng cầu): ứng với chữ "cầu" thể hiện ước mong.
- Quả trứng gà (người miền Nam còn gọi là Lê-ki-ma): lộc trời.
- Sung: biểu tượng sung mãn về sức khỏe và tiền bạc.