Những thông tin cần biết về mất ngủ kinh niên và cách điều trị
Mất ngủ kéo dài không chỉ gây mệt mỏi mà còn dễ dẫn tới nhiều căn bệnh nguy hiểm. Tìm hiểu mất ngủ kinh niên và cách điều trị để sớm xử trí tình trạng này.
Nguyên nhân mất ngủ kinh niên và cách điều trị
MỤC LỤC
Mất ngủ kinh niên là gì?
Ai có nguy cơ bị mất ngủ kinh niên?
Triệu chứng ở người bị mất ngủ kinh niên
Nguyên nhân nào dẫn tới tình trạng mất ngủ kinh niên
Mất ngủ mãn tính có nguy hiểm không?
Mất ngủ kinh niên và cách điều trị phổ biến hiện nay
Mất ngủ kinh niên là gì?
Theo Phân loại quốc tế về rối loạn giấc ngủ (ICSD-3), mất ngủ được đặc trưng bởi tình trạng khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ, duy trì tính liên tục của giấc ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ kém. Các triệu chứng này xảy ra ngay cả khi người bệnh có đầy đủ thời gian và điều kiện để ngủ, dẫn tới tình trạng mệt mỏi, uể oải vào ngày hôm sau.
Mất ngủ kinh niên hay rối loạn mất ngủ mãn tính được xác định khi tình trạng rối loạn giấc ngủ xảy ra ít nhất ba lần một tuần, xuất hiện trong vòng hơn 3 tháng, không thể giải thích hoàn toàn bởi các vấn đề sức khỏe khác và không thể điều trị dứt điểm hoàn toàn.
Thường xuyên trong trạng thái thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng tới công việc, sinh hoạt hàng ngày mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
Ai có nguy cơ bị mất ngủ kinh niên?
Mất ngủ có thể xảy ra với bất kỳ đối tượng và độ tuổi nào, tuy nhiên mất ngủ mãn tính có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn ở người lớn tuổi. Nữ giới có tỷ lệ bị mất ngủ cao hơn so với nam giới, đặc biệt là sau khi mãn kinh.
Triệu chứng ở người bị mất ngủ kinh niên
Người được chẩn đoán mắc tình trạng mất ngủ mãn tính thường có các triệu chứng như:
• Khó khăn trong việc bắt đầu giấc ngủ hay bước vào giai đoạn ngủ sâu
• Tỉnh giấc vào ban đêm hoặc thức dậy quá sớm
• Không thể duy trì sự liên tục của giấc ngủ
• Không thể ngủ lại sau khi tỉnh dậy giữa chừng
• Cảm thấy mệt mỏi và thiếu ngủ, buồn ngủ sau khi thức dậy
• Hay bị căng thẳng và nhức đầu
• Không thể ngủ trưa trong ngày, ngay cả khi rất mệt mỏi
• Tâm trạng hay bồn chồn, dễ cáu giận
• Thiếu tỉnh táo, kém tập trung và giảm khả năng hoạt động trí não
• Suy giảm khả năng ghi nhớ và tiếp nhận thông tin
• Thường xuyên mắc lỗi hoặc xảy ra tai nạn
Triệu chứng mất ngủ kinh niên
Nguyên nhân nào dẫn tới tình trạng mất ngủ kinh niên
Có rất nhiều nguyên nhân có thể khiến cho một người bị mất ngủ. Khác với mất ngủ cấp tính thường liên quan tới tâm trạng hoặc căng thẳng, tình trạng mất ngủ trong thời gian dài thường xảy ra do tác động từ lối sống, thói quen sinh hoạt, thuốc sử dụng hoặc các bệnh lý tiềm ẩn. Các nguyên nhân phổ biến được xác định bao gồm:
Ảnh hưởng lối sống và thói quen sinh hoạt
Căng thẳng thần kinh kéo dài hoặc áp lực gia đình cuộc sống
Thay đổi múi giờ thường xuyên do đi công tác khiến đồng hồ sinh học bị đảo lộn
Công việc vất vả, áp lực cao, thường xuyên lo âu, căng thẳng và phiền muộn
Thời gian ngủ ban ngày quá nhiều
Điều kiện nghỉ ngơi kém: phòng ngủ quá sáng, không đủ yên tĩnh, thường xuyên có người qua lại hoặc xung quanh có nhiều tiếng ồn, ô nhiễm môi trường
Lối sống lười vận động,ngồi một chỗ quá lâu, ít đi lại, tập thể dục
Làm việc thường xuyên với máy tính hoặc sử dụng điện thoại quá nhiều
Nguyên nhân do bệnh tật hoặc vấn đề sức khỏe
Hầu hết những tình trạng bất thường và bệnh lý đều có thể gây rối loạn và ảnh hưởng tới giấc ngủ.
Bệnh xương khớp: Đau nhức xương khớp, thoái hoá đốt sống, thoái hóa khớp, loãng xương,...gây đau nhức về đêm, cản trở giấc ngủ.
Bệnh lý mạch máu: Cao huyết áp, thiếu máu cơ tim, suy tim, cao huyết áp, thiểu năng tuần hoàn não, thiếu máu lên não có thể gây ra đau đầu và khiến bạn mất ngủ.
Các vấn đề hô hấp: Viêm đường hô hấp trên, nhiễm trùng phổi, hen phế quản và COPD đều cản trở việc hô hấp thông thường gây khó thở nhất là vào ban đêm, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Bệnh lý tiêu hóa: viêm loét dạ dày - tá tràng, trào ngược dạ dày - thực quản, viêm đại tràng mãn tính, đại tràng co thắt, rối loạn tiêu hoá đều có thể khiến bạn khó ngủ ban đêm.
Bệnh về tiết niệu: Sỏi đường tiết niệu (sỏi thận, sỏi bàng quang..), u xơ tuyến tiền liệt, đái tháo đường, thường gây tiểu đêm, khiến người bệnh thường xuyên thức giấc vào ban đêm.
Các vấn đề tâm thần: rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu hoảng sợ, đau nửa đầu, viêm dây thần kinh, Parkinson,...đều có thể là nguyên nhân gây tình trạng mất ngủ mất tiền.
Tác dụng phụ của thuốc và các chất kích thích
Thức uống chứa cồn: rượu, bia
Chất kích thích như Caffeine, Nicotine trong thuốc lá
Thuốc chống trầm cảm
Thuốc chẹn beta
Thuốc nhuận tràng kích thích
Thuốc hóa trị
Thuốc cảm lạnh và dị ứng có chứa thành phần pseudoephedrine
Các thuốc lợi tiểu
Ma túy bất hợp pháp
Những nguyên nhân phổ biến gây mất ngủ
Mất ngủ mãn tính có nguy hiểm không?
Mất ngủ gây tình trạng thiếu ngủ, người bệnh thường xuyên cảm thấy buồn ngủ mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng vào ngày hôm sau. Điều này làm giảm khả năng tập trung và hiệu suất công việc cũng như thành tích học tập.
Nó cũng khiến não bộ hoạt động kém hiệu quả, giảm khả năng tiếp nhận, xử lý thông tin và các hoạt động nhận thức khác.
Những người bị mất ngủ thường xuyên phạm lỗi trong công việc, nguy cơ tai nạn và chấn thương rất cao, thậm chí còn có thể gián tiếp gây tàn tật, tử vong.
Giấc ngủ sâu rất cần thiết cho việc phục hồi năng lượng và chữa lành bên trong cơ thể. Mất ngủ khiến cho quá trình này không thể xảy ra, nếu kéo dài nó có thể góp phần dẫn tới nhiều vấn đề sức khỏe như:
• Cao huyết áp, tăng nguy cơ đột quỵ.
• Nguy cơ cao mắc các bệnh mãn tính như: bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì, rối loạn chuyển hóa
• Gây ra rối loạn tâm lý, suy giảm trí nhớ, lo âu, trầm cảm.
• Rối loạn hormon sinh dục, thậm chí có thể dẫn tới suy giảm khả năng sinh sản
• Suy giảm miễn dịch và sức đề kháng
• Ảnh hưởng xấu đến sức khỏe làn da, khiến da nổi mụn, sạm màu, thiếu sức sống, lão hóa nhanh chóng và trở nên kém săn chắc
Tác hại của việc mất ngủ kéo dài
Mất ngủ kinh niên và cách điều trị phổ biến hiện nay
Các phương pháp điều trị mất ngủ mãn tính được áp dụng hiện nay bao gồm việc điều trị bằng thuốc, liệu pháp tâm lý và các biện pháp thay đổi lối sống.
Sử dụng thuốc
Hiện nay, thuốc ngủ kê đơn được chấp thuận sử dụng để điều trị mất ngủ mãn tính thuộc danh sách các thuốc cần kiểm soát đặc biệt. Việc kê đơn và cấp phát thuốc cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên môn và tại các cơ sở được cấp phép.
Chúng bao gồm các thuốc chứa hoạt chất chính: Zolpidem, Eszopiclone, Temazepam, Suvorexant, Doxepin,..
Một số thuốc khác có thể hỗ trợ cải thiện mất ngủ được bán dưới dạng thuốc không kê đơn và có thể mua tại hiệu thuốc như: Diphenhydramine, Doxylamine succinate, Melatonin, thuốc ngủ thảo dược.
Liệu pháp tâm lý
Một số phương pháp trị liệu mất ngủ kinh niên thông quan nhận thức hành được sử dụng hiện nay bao gồm:
Ghi nhật ký: tập thói quen ghi lại những trải nghiệm và cảm xúc trong một ngày là một cách giải tỏa tâm trạng, tránh căng thẳng, trầm uất và lo âu.
Kiểm soát tâm trạng: Học cách kiểm soát những suy nghĩ tiêu cực hoặc lo âu quá mức. Học cách thư giãn, tập thả lỏng tâm trí và vượt qua những chuyện buồn đang gặp phải.
Giảm căng thẳng: thực hiện các bài tập thư giãn mỗi ngày như bài tập thở, yoga, thiền định sẽ cơ thể được thả lỏng giảm tình trạng căng cơ, hồi hộp, điều hòa và kiểm soát nhịp thở cũng như nhịp tim có tác dụng giúp giảm căng thẳng và giải tỏa tâm trạng.
Thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt
Hạn chế sử dụng rượu bia và hút thuốc lá trước khi đi ngủ.
Ngừng uống đồ uống có chứa cafein ít nhất 8 giờ trước khi đi ngủ.
Không ngủ vào buổi trưa hoặc ban ngày, nếu ngủ trưa, chỉ nên ngủ từ 15 đến tối đa 30 phút.
Hạn chế ăn quá nhiều vào buổi tối, không ăn ngay trước giờ đi ngủ
Tránh các hoạt động kích thích và những tình huống căng thẳng trước khi đi ngủ
Thực hiện ngủ theo một lịch trình hàng ngày: đi ngủ và thức dậy vào một khung giờ cố định hàng ngày. Nên ngủ trong khung giờ từ 9-11h tối, không ngủ quá muộn.
Thường xuyên vận động, luyện tập thể thao đều đặn để tăng cường sức khỏe và miễn dịch cũng như giúp tiêu hao năng lượng, dễ ngủ hơn
Tránh sử dụng máy tính, điện thoại di động, TV, hoặc các thiết bị công nghệ khác tối thiểu 30 phút tới một giờ trước khi đi ngủ.
Đảm bảo môi trường ngủ tốt nhất: phòng ngủ đủ tối, có rèm che để tránh ánh sáng mặt trời chiếu vào, đảm bảo riêng tư và yên tĩnh, không có tiếng ồn; lựa chọn đệm và chăn, gối phù hợp, thoải mái nhất để ngủ đồng thời duy trì độ ẩm và nhiệt độ ổn định trong toàn bộ giấc ngủ.
Chế độ dinh dưỡng tốt cho giấc ngủ
Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng đối với chất lượng giấc ngủ. Một số thực phẩm có thể gây mất ngủ, ngược lại bổ sung đúng cách có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và cải thiện hiệu quả tình trạng mất ngủ.
Một số hoạt chất được chứng minh có tác dụng thư giãn, an thần và hỗ trợ giấc ngủ là: Melatonin, tryptophan, canxi, magie và kẽm.
Những loại thực phẩm được khuyến khích bổ sung cho người bị mất ngủ mãn tính bao gồm: quả mọng (anh đào, kiwi...), các loại hạt (óc chó, hạnh nhân...), cá béo như cá hồi, cá ngừ, ngũ cốc, rau xanh, sữa và phomat, protein (thịt gà, thịt bò...)
Việc uống một số loại trà được cho là có tác dụng an thần, giúp dễ ngủ và ngủ sâu giấc hơn như trà hoa cúc, trà lạc tiên, trà tâm sen, mật ong pha nước ấm.
Ngoài ra nên hạn chế sử dụng các thực phẩm khó tiêu hóa và có tính kích thích như: Caffeine, đồ uống có cồn, đồ ăn có nhiều tinh bột, thực phẩm chứa nhiều đường, đồ ăn quá cay hoặc chứa nhiều dầu mỡ, chất béo.
Sử dụng bài thuốc hoạt huyết
Đông y cho rằng việc mất ngủ lấy nguyên gốc ở âm huyết. Mọi tác động làm cho chân âm huyết hao tổn, âm tinh không đủ nuôi dưỡng tâm não đều có thể là nguyên nhân dẫn đến mất ngủ hay ngủ không ngon giấc, rối loạn giấc ngủ.
Âm huyết thiếu thì ba tạng tâm, can, tỳ đều tổn thương, để điều trị mất ngủ Đông y chủ yếu chú trọng việc bồi bổ âm huyết, điều dưỡng và tăng cường chức năng của các tạng tâm, can và tỳ, do vậy mà thường sử dụng các bài thuốc hoạt huyết bổ huyết, cải thiện lưu thông khí huyết.
Bài thuốc hoạt huyết tăng cường lưu thông máu có thành phần gồm một số loại thảo dược như đương quy, ích mẫu, ngưu tất, thục địa, xích thược, xuyên khung…
Nhờ tăng cường lưu thông máu, bài thuốc hoạt huyết giúp trị các chứng huyết hư, ứ trệ, hòng ngừa và điều trị thiểu năng tuần hoàn não (trong đó có triệu chứng mệt mỏi, đau đầu, ngủ không ngon, suy nhược thần kinh…).
Hiện nay bài thuốc hoạt huyết này đã được chuyển giao sản xuất thành Thuốc Hoạt Huyết dạng viên nén tiện sử dụng và dễ bảo quản.
Thuốc Hoạt Huyết dạng viên nén hiện có bán ở hầu hết các nhà thuốc trên toàn quốc, bạn có thể tham khảo sử dụng.
|
Hoạt Huyết Nhất Nhất - Tăng cường lưu thông máu
|