Mâm cơm truyền thống ngày Tết Nguyên Đán miền Bắc

Bánh chưng vuông hay bánh chưng tày

Bánh chưng là món ăn không thể thiếu trên mâm cơm của các gia đình miền Bắc vào dịp Tết cổ truyền. Vào những ngày cuối năm, các thành viên trong gia đình thường tụ họp và cùng nhau gói bánh, thức canh nồi bánh chưng cả đêm đó là những ký ức tuổi thơ đẹp đẽ của biết bao thế hệ người Việt.

Mặc dù ngày nay chỉ còn một số ít gia đình theo tục lệ gói bánh chưng tại nhà, đa phần là đặt mua vì sự tiện lợi và nhanh chóng, nhưng trong ngày tết mà không có bánh chưng trên mâm cỗ là xem như thiếu mất không khí tết. Tùy vào mỗi vùng mà cách gói khác nhau, với bánh chưng tày có cách gói giống bánh tét nhưng nhân bánh thì giống hệt bánh chưng vuông.

Thịt đông

Nếu trong miền Nam, món ăn mặn chính trong mâm cơm ngày tết là thịt kho Tàu thì miền Bắc đó chính là món thịt đông.Tết Nguyên đán diễn ra vào thời điểm miền Bắc còn giá rét. Vì vậy, thịt đông thường được lựa chọn làm món ăn chính trong những ngày này.

Nguyên liệu làm thịt đông thường là phần chân giò heo, bên cạnh đó là cà rốt, mộc nhĩ, bì heo, hạt tiêu… Thịt chân giò cùng các nguyên liệu kèm theo được ninh nhừ, sau đó để đông đặc lại giống món thạch vừa đẹp, ăn lại ngon miệng, phù hợp ngày Tết

Giò lụa, giò thủ

Đối với người Việt Nam, trong mâm cỗ ngày Tết từ xưa đến nay, đĩa giò, đĩa chả luôn giữ vị trí mỹ vị và đã trở thành món ăn không thể thiếu.

Giò là thịt giã trong cối đá cho thật nhuyễn, gói lá chuối thành hình ống, buộc lạt giang, rồi mang luộc, nhưng hấp thì giò ngon hơn. Giò thái theo khoanh, trắng mịn, bày lên đĩa, phải sắt giò cho gọn, trông đẹp mắt và dễ gắp. Khoanh giò trắng mịn, có vài lỗ nhỏ bằng hạt gạo do nước thoát ra thành bọt khi hấp, đó là giò lụa, làm bằng thịt heo (người Bắc gọi là thịt lợn). Nếu dùng thịt bò thì chỉ còn tên là giò bò.

Giò dùng thịt đầu heo thì gọi là giò thủ. Làm Giò thủ, tai heo, thịt thủ, không giã mà thái nhỏ, trộn thêm mộc nhĩ (nấm mèo), nước mắm, hạt tiêu rồi xào chín (xào là chiên trong chảo, giữ lửa cho đều và đảo luôn tay). Xong, gói bằng lá chuối tươi, buộc lạt cho chặt rồi luộc hoặc hấp cách thủy. Khi giò chín, vớt ra rồi ép, dùng 4 thanh tre cặp quanh khoanh giò, cột cho chặt, treo trên bếp. Khi ăn cũng thái như giò lụa.

Gà luộc

Trong mâm cơm cúng giao thừa, gia tiên hay mâm cỗ những ngày giỗ… đều không thể thiếu món gà luộc. Gà phải chọn gà trống, chắc thịt, được luộc thật khéo để gà không bị nứt và da vàng tươi, khi luộc cho thêm lá chanh vào để gà có mùi thơm hấp dẫn. Khi lên mâm, gà được chặt khéo léo để khi xếp lại vẫn thành hình và cho lên trên lá chanh sắt sợi.

Nem rán

Món ăn này rất phổ biến trên mâm cơm trong những ngày Tết của người miền Bắc, dịp cả nhà có thời gian cùng nhau gói những chiếc nem thơm ngon cho bữa ăn sum họp gia đình.

Xôi gấc

Món xôi gấc thường được dùng nhiều trong những ngày lễ, Tết bởi màu đỏ đặc trưng, theo quan niệm của người Việt Nam sẽ đem lại may mắn. Trong dịp Tết Nguyên đán, xôi gấc được sử dụng nhiều nhất để tượng trung cho sự may mắn, sung túc cả năm. Ngoài ra gà luộc, nem rán hay chả lụa mà kết hợp ăn chung với xôi gấc thì đúng bài, ngon khó cưỡng.

Miến măng

Món nước phải có trong mâm cơm ngày tết của người miền Bắc nhất định phải có món miến măng. Măng được chọn là măng khô hoặc tươi, nước dùng là nước luộc gà hoặc nước hầm xương. Phần miến rong thường được thả sau cùng vì nhanh chín.

Canh miến măng có phần thịt là xương heo hoặc móng giò. Bát canh miến măng là món ăn thanh mát trong những ngày Tết cả gia đình phải nạp nhiều món giàu đạm.

Hành muối

Trên bàn tiệc tết có rất nhiều món ăn dầu mỡ sẽ làm cho người ăn cảm thấy mau ngán, do đó món hành muối được xem như vị cứu tinh để làm cho người ăn cảm thấy ngon miệng và không bị ngán vì mùi vị đặc trưng của mình. Gia vị làm nên nét đặc trưng của Tết Nguyên đán miền Bắc là món hành muối. Mâm cơm Tết sẽ chẳng trọn vẹn nếu thiếu đi vị thơm nồng, chua cay, của những củ hành muối giòn sần sật. Món ăn này còn được người Bắc sử dụng trong những ngày thường, tăng thêm vị đậm đà cho mọi món ăn.

Ngày nay do cuộc sống bận rộn, phần lớn các gia đình đều tiết giản, rất ít người nấu đủ mâm cỗ như xưa. Tuỳ theo mỗi gia đình mà người ta chuẩn bị những món khác nhau, nhưng không thể thiếu các món chính như: bánh chưng, dưa hành, chả lụa, nem rán, canh măng,.. để mâm cỗ ngày Tết luôn trọn vẹn ý nghĩa đoàn viên, may mắn.

Canh bóng thập cẩm

Canh bóng thì chân tẩy bằng su hào, cà rốt, đậu Hà Lan. Su hào, cà rốt được cắt tỉa hoa, khi nấu lưu ý không để nát. Giò lụa và trứng tráng mỏng thái chỉ, tôm bông, mỗi thứ để một góc, trên đặt mấy cọng rau mùi. Khi ăn gắp mỗi thứ một ít, bỏ vào bát. Phụ gia còn có tôm nõn và thịt thăn. Hai thứ này cho vào nước dùng nấu trước cho ngọt.

Thịt bò kho quế

Thông thường, món này được chuẩn bị từ ngày 29 Tết để kịp cúng trưa 30 và mấy ngày Tết. Để làm món này, người ta chọn loại thịt bò nạm. Sau đó ướp với chút nước cốt tỏi, chút mắm muối rồi cho thịt ba chỉ cắt mỏng vào giữa, cuộn tròn lại, dùng lạt buộc chặt rồi chiên sơ trước khi cho vào nồi kho.

Tiếp theo bạn có thể thả miếng thịt bò vào nồi nước sôi đã có sẵn nước tương, chút đường và một miếng quế nhỏ rang thơm, nấu cho đến khi thịt mềm thì vớt ra, để nguội. Gỡ bỏ những cọng lạt và cắt thịt thành khoanh, miếng thịt bò mềm mà chắc chứ không nát, lẫn vào mầu nâu của thịt bò là màu trắng của mỡ heo. Món này bạn có thể ăn kèm với bánh chưng hay cơm nếp vào ngày Tết thì tưởng như không có gì ngon bằng.