Điều tra vai trò của Nhà Trắng trong thỏa thuận nhận tội với nghi phạm khủng bố 11/9
Ủy ban Giám sát và Trách nhiệm giải trình của Hạ viện mở cuộc điều tra về việc liệu Nhà Trắng có liên quan đến thỏa thuận nhận tội đạt được với các nghi phạm gây ra vụ khủng bố ngày 11/9 hay không. Trong khi đó Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã hủy bỏ thỏa thuận này không lâu sau khi nó được công bố.
Khalid Shaikh Mohammad - người bị cáo buộc chủ mưu vụ khủng bố 11/9. Ảnh: CBS.
Nghị sĩ Cộng hòa James Comer bang Kentucky, Chủ tịch Ủy Giám sát Hạ viện, đã gửi một lá thư cho Tổng thống Biden hôm 2/8 yêu cầu cung cấp thông tin về các thỏa thuận trước khi xét xử đã ký kết với ba bị cáo: Khalid Shaikh Mohammad, người bị buộc tội chủ mưu vụ khủng bố 11/9, và hai đồng phạm của ông ta, Walid Muhammad Salih Mubarak Bin 'Attash và Mustafa Ahmed Adam al Hawsawi.
Cả ba người đã bị Mỹ bắt giữ vào năm 2003, nhưng quá trình truy tố họ đã bị trì hoãn trong nhiều năm do chậm trễ về mặt pháp lý về việc liệu bằng chứng thu được trong quá trình thẩm vấn họ tại các nhà tù bí mật của CIA có thể được sử dụng tại tòa hay không. Họ đã được chuyển đến Vịnh Guantanamo, Cuba, vào năm 2006 và chính thức bị buộc tội vào năm 2008.
Lầu Năm Góc đã xác nhận thỏa thuận nhận tội trong một thông cáo báo chí ngắn hôm 31/7, trong đó chỉ nêu rằng các công tố viên đã ký thỏa thuận trước khi xét xử với ba người bị giam giữ. Bộ Quốc phòng cho biết các điều khoản và điều kiện cụ thể của thỏa thuận vẫn chưa được công khai. Nhưng gia đình của các nạn nhân vụ 11/9 đã được thông báo trong một lá thư từ các công tố viên rằng những người đàn ông này đã đồng ý nhận tội âm mưu và giết người để đổi lấy án chung thân, loại bỏ án tử hình khỏi danh sách hình phạt có thể áp dụng.
Theo thỏa thuận, các bị cáo đồng ý trả lời các câu hỏi do các thành viên gia đình gửi về vai trò và lý do của họ khi thực hiện các cuộc tấn công ngày 11 tháng 9 năm 2001.
Hủy bỏ thỏa thuận
Tuy nhiên, đến ngày 2/8 Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hôm thứ Sáu 2/8 đã hủy bỏ các thỏa thuận nhận tội nói trên.
Ông Austin cũng miễn nhiệm Susan Escallier, người giám sát tòa án chiến tranh Guantanamo của Lầu Năm Góc, về thẩm quyền ký kết các thỏa thuận trước khi xét xử trong vụ án và tự mình chịu trách nhiệm.
"Có hiệu lực ngay lập tức, khi thực hiện thẩm quyền của mình, tôi xin rút khỏi ba thỏa thuận trước khi xét xử..." - Bộ trưởng Austin viết trong một bản ghi nhớ.
Nhiều nhà lập pháp Đảng Cộng hòa, bao gồm Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Mitch McConnell, đã chỉ trích mạnh mẽ các thỏa thuận nhận tội.
Một phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia cho biết Nhà Trắng đã biết về các thỏa thuận trước khi xét xử do các công tố viên quân sự đàm phán vào ngày Lầu Năm Góc công bố, và cả tổng thống lẫn Nhà Trắng đều không tham gia vào quá trình này.
Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan nhắc lại hôm 1/8 rằng ông, ông Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris không liên quan gì đến vấn đề này.
"Chúng tôi đã được thông báo vào hôm qua, cùng ngày họ công khai (nói) rằng thỏa thuận trước khi xét xử này đã được cơ quan triệu tập chấp thuận" - ông Sullivan nói với các phóng viên. "Điều mà tổng thống đã làm khi biết được điều đó là chỉ đạo nhóm của mình tham vấn khi thích hợp với các quan chức và luật sư tại Bộ Quốc phòng về vấn đề này. Các cuộc tham vấn đó vẫn đang diễn ra".
Nhưng Comer, Chủ tịch Ủy ban giám sát Hạ viện, cho biết Ủy ban có những câu hỏi xung quanh vai trò của Nhà Trắng trong quyết định tham gia thỏa thuận nhận tội và "lo ngại" về những gì ông cho là thiếu minh bạch xung quanh các thỏa thuận.
"Các vị đang cho phép những kẻ khủng bố này tránh án tử hình, báo hiệu với kẻ thù của chúng ta rằng Mỹ không muốn theo đuổi công lý đầy đủ đối với những kẻ tấn công quốc gia của chúng ta", ông viết.
Các thỏa thuận trước khi xét xử đã đạt được sau 27 tháng đàm phán và được một quan chức cấp cao tại Lầu Năm Góc, người giám sát tòa án quân sự tại Vịnh Guantanamo, chấp thuận. Comer cho biết những sự kiện này diễn ra trong thời chính quyền Biden và chỉ trích Nhà Trắng vì đã nói rằng họ không đóng vai trò gì trong các cuộc thảo luận.
"Việc các viên chức Nhà Trắng và ngài, với tư cách là tổng thống và tổng tư lệnh, tìm cách tách chính quyền của ngài khỏi quyết định này là điều dễ hiểu vì nó vô lý đến mức nào, nhưng điều đó không hề đáng tin hay phù hợp", ông viết.
Ông đã đặt hạn chót là ngày 16/8 để Nhà Trắng chuyển giao tám phần tài liệu, bao gồm một bản sao chưa biên tập của các thỏa thuận và thông tin liên lạc với Bộ Quốc phòng và Bộ Tư pháp liên quan đến thỏa thuận và vụ án.
Ngoài cuộc điều tra của Comer, Thượng nghị sĩ Tom Cotton, một đảng viên Cộng hòa của Arkansas, đã đề xuất dự luật để vô hiệu hóa thỏa thuận nhận tội và yêu cầu ba người bị giam giữ phải bị giam giữ biệt lập tại Guantanamo và cấm họ bị dẫn độ sang một quốc gia khác.