Mỗi người Việt Nam 'cõng' hơn 32 triệu đồng nợ công

Đường sắt Cát Linh - Hà Đông trễ hẹn nhiều lần, đội vốn với số tiền hàng chục nghìn tỷ. (Ảnh minh hoạ)

Nợ công Việt Nam về mức thấp nhất 3 năm

Con số nợ công năm 2018, số bội chi ngân sách năm 2018 luôn là hai trong số ít những số liệu thống kê kinh tế thu hút sự chú ý đặc biệt của người dân.

Tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội khoá XIV đang diễn ra tại Hà Nội, Bộ Tài chính gửi báo cáo về tình hình nợ công năm 2018 tới các ĐBQH với con số về các chỉ tiêu nợ đến cuối năm 2018 dựa trên thực hiện kế hoạch vay, trả nợ và các hạn mức nợ.

Nhìn một cách tổng quan, tình hình nợ công đã được quản lý, kiểm soát chặt chẽ hơn, các mức dư nợ đều thấp hơn quy định trong kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016-2020.

Theo đó, tỷ lệ nợ công Việt Nam đã giảm xuống dưới 60% GDP, ở mức 58,4% GDP và cũng là mức thấp nhất 3 năm qua. Theo tính toán, với quy mô kinh tế năm 2018 khoảng 5,5 triệu tỷ đồng, nợ công ở ngưỡng 3,2 triệu tỷ thì bình quân mỗi người dân Việt Nam gánh hơn 32 triệu đồng nợ công năm 2018.

Về bội chi ngân sách Nhà nước (NSNN), sau khi đánh giá lại, số bội chi ngân sách đã giảm giảm 12.500 tỷ đồng so với mức báo cáo Quốc hội trước đó, ở mức 191.500 tỷ đồng, tương đương 3,46% GDP, thấp hơn so với dự toán bội chi ngân sách Nhà nước đã được Quốc hội quyết định là 3,7% GDP.

Trong đó, bội chi ngân sách trung ương là 191.500 tỷ đồng, giảm 3.500 tỷ đồng so với dự toán. Còn ngân sách địa phương không có bội chi.

Về tình hình vay, trả nợ và tái cơ cấu nợ của Chính phủ, tính tới hết năm 2018, đã huy động vốn vay trong nước 250.468 tỷ đồng để đáp ứng nhu cầu bù đắp bội chi ngân sách trung ương và trả nợ gốc, đạt 90,8% so với kế hoạch và chiếm 78,6% cơ cấu vay vốn của Chính phủ.

Cụ thể, kênh phát hành trái phiếu Chính phủ (TPCP) vẫn tiếp tục đóng vai trò chủ đạo, theo đó trong năm phát hành 196.797 tỷ đồng, đạt 89,1% so với kế hoạch . Trên cơ sở tình hình thu, chi NSNN, tình hình giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản, đã chủ động giảm khối lượng phát hành TPCP trong bối cảnh thị trường tiền tệ, ngoại hối có nhiều biến động để ổn định lãi suất, tiết kiệm chi phí trả lãi cho NSNN, đồng thời tập trung phát hành kỳ hạn dài từ 10 năm trở lên (chiếm trên 90% tổng khối lượng huy động, tăng mạnh so với mức 70,5% năm 2017) để tiếp tục cơ cấu lại danh mục nợ TPCP.

Kỳ hạn phát hành TPCP bình quân duy trì ở mức cao là 12,7 năm, tương đương năm 2017, cao hơn 4-6 năm so với năm 2015 và 2016. Lãi suất phát hành TPCP bình quân giảm xuống mức 4,7%/năm, thấp hơn 1,8%/năm so với năm 2016 (mức 6,5%/năm), thấp hơn 2,3%/năm so với năm 2017 (mức 7,0%/năm), góp phần tái cơ cấu danh mục nợ TPCP cả về kỳ hạn và chi phí huy động. Cơ sở nhà đầu tư dài hạn tiếp tục được mở rộng .

Do thu NSNN năm 2018 tương đối tốt, mức tồn ngân quỹ nhà nước cao, đã chủ động điều chỉnh kế hoạch huy động để phù hợp với tiến độ giải ngân, đảm bảo quản lý sử dụng vốn hiệu quả. Trong năm 2018 đã huy động 53.671 tỷ đồng từ nguồn tạm ứng ngân quỹ nhà nước.

Về vay nước ngoài, trong năm 2018, đã ký kết 18 hiệp định vay vốn nước ngoài với tổng trị giá 1.503 triệu USD. Giải ngân vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ khoảng 3.010 triệu USD, tương đương 68.229 tỷ đồng, bằng 63,2% kế hoạch năm, chiếm 21,4% cơ cấu huy động vốn của Chính phủ.

Nguyên nhân giải ngân chậm chủ yếu do việc xây dựng kế hoạch, phân bổ và giải ngân vốn có thời điểm còn chậm, chưa chấp hành nghiêm kỷ luật tài chính; có dự án chưa được bố trí đầy đủ, kịp thời vốn đối ứng; có trường hợp chưa tuân thủ cam kết với nhà tài trợ. Một số dự án có chất lượng chuẩn bị chưa cao, hiệu quả thấp, tiếp nhận công nghệ lạc hậu, thời gian chuẩn bị kéo dài.

Ngoài ra, một số dự án đã bố trí kế hoạch vốn năm 2018 nhưng hết thời hạn giải ngân vốn và chờ thủ tục gia hạn giải ngân từ nhà tài trợ theo quy định. Một số dự án đang trong quá trình thanh quyết toán ở giai đoạn cuối của dự án nên tiến độ giải ngân không đều. Một số dự án chuyển tiếp vẫn đang thực hiện các thủ tục điều chỉnh dự án, điều chỉnh hạng mục, điều chỉnh tổng mức đầu tư làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.

Chính phủ trả nợ nước ngoài hơn 51.000 tỷ đồng

Về việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ, năm 2018, Chính phủ đã trả nợ trong nước là 198.907 tỷ đồng, trong đó trả gốc là 101.657 tỷ đồng, trả lãi là 97.250 tỷ đồng.

Con số trả nợ nước ngoài là 51.554 tỷ đồng, bao gồm nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ là 27.748 tỷ đồng. Trong đó, trả gốc là 20.027 tỷ đồng, trả lãi là 7.721 tỷ đồng, nghĩa vụ trả nợ của các khoản Chính phủ vay về cho vay lại là 23.806 tỷ đồng. Trong đó, trả gốc là 15.473 tỷ đồng, trả lãi là 8.333 tỷ đồng.

Việc thực hiện nghĩa vụ trả các khoản trả gốc, lãi của Chính phủ nằm trong mức đã được phê duyệt tại các Nghị quyết của Quốc hội , đảm bảo đầy đủ, đúng hạn theo cam kết.