Báo động: Xuất hiện siêu vi khuẩn kháng tất cả các loại kháng sinh tại Việt Nam

10 năm không có một loại kháng sinh mới nào được tìm thấy

Ngày 26/5/2016, giới chức y tế và các nhà khoa học Mỹ thông báo đã ghi nhận trường hợp đầu tiên mắc siêu vi khuẩn kháng tất cả mọi loại kháng sinh. Họ cảnh báo sự lây lan của siêu vi khuẩn này sẽ là sự khởi đầu của "một cơn ác mộng" về một đại dịch bệnh nhiễm trùng vô phương cứu chữa trên toàn cầu. Tuy nhiên, tại Việt Nam cho đến nay tình trạng sử dụng kháng sinh vẫn không thể kiểm soát.

Mới đây, tại hội nghị khoa học toàn quốc về hồi sức cấp cứu và chống độc 2017 tuần qua tại Hà Nội, GS Nguyễn Gia Bình cho biết, hầu hết các cơ sở khám chữa bệnh đang phải đối mặt với tốc độ lan rộng của các vi khuẩn kháng nhiều nhóm kháng sinh. Trong đó tình hình kháng thuốc tại các tỉnh phía Nam nghiêm trọng hơn.

Tại các khoa hồi sức tích cực, vấn đề này còn nan giải hơn, do nơi đây tập trung những bệnh nhân nặng nhất, qua nhiều khoa điều trị.

Với tốc độ kháng kháng sinh nhanh như hiện tại, trong một vài thập kỷ tới, nhiều loại bệnh thông thường cũng không còn thuốc chữa

PGS.TS Đoàn Mai Phương, Trưởng khoa Vi sinh, BV Bạch Mai cho biết, tại các tỉnh phía Nam, tỉ lệ Ecoli (vi khuẩn đường ruột) kháng kháng sinh lên tới 74,6%; tỉ lệ kháng của vi khuẩn gây nhiễm trùng K. pneumoniae lên tới gần 60%; vi khuẩn A.baumannii (gây nhiễm khuẩn bệnh viện) có tỉ lệ kháng với hầu hết các loại kháng sinh ở mức trên 90%...

Với nhóm kháng sinh carbapenem, nhóm kháng sinh mạnh nhất hiện nay cũng có tỉ lệ lên tới 50%, đặc biệt là các vi khuẩn gram âm mang gen kháng thuốc như Beta lactamase.

PGS.TS. Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết, trong khi nhiều quốc gia phát triển đang còn sử dụng kháng sinh thế hệ 1 có hiệu quả thì Việt Nam đã phải sử dụng tới kháng sinh thế hệ 3 và 4.

Đáng lo ngại hơn, ở nước ta đã xuất hiện một vài loại siêu vi khuẩn kháng lại tất cả các loại kháng sinh. Phổ biến nhất là nhóm vi khuẩn gram âm đường ruột.

Trong hơn 5 năm năm qua (từ 1983 - 1987), cơ quan Quản lý Dược và thực phẩm Mỹ mới chỉ cấp giấy chứng nhận sử dụng cho 18 loại kháng sinh. Còn từ năm 2008 đến nay không có thêm kháng sinh mới nào được tìm ra.

Việt Nam thuộc nhóm nước có tỉ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới

Trao đổi với báo giới, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) Thomas Frieden cảnh báo “chúng ta đang có nguy cơ sống trong một thế giới hậu kháng sinh” khi đã xuất hiện bệnh nhiễm trùng đề kháng cả kháng sinh Colistin, vốn được dùng để điều trị “loại vi khuẩn nguy hiểm nhất.” Trong tình hình thế giới đang báo động tình trạng kháng kháng sinh thì Việt Nam thuộc nhóm nước có tỉ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới.

Trong khi các quốc gia phát triển đang còn sử dụng kháng sinh thế hệ 1 thì Việt Nam đã sử dụng tới kháng sinh thế hệ 3 và 4. Đáng lo hơn, Việt Nam đã xuất hiện một vài loại siêu vi khuẩn kháng lại tất cả các loại thuốc kháng sinh.

Từ năm 2009 đến nay, số lượng thuốc kháng sinh ở Việt Nam bán ra ngoài cộng đồng đã tăng gấp 2 lần.

Nguyên do, có tới 88% kháng sinh tại thành thị được bán ra mà không cần kê đơn, ở nông thôn tỉ lệ lên đến 91%. 

Bệnh nhân mắc lao đa kháng thuốc được điều trị tại BV Phổi Đồng Tháp. Ảnh: Vietnamnet

Việc các bác sỹ và bệnh nhân lạm dụng kháng sinh cũng như việc sử dụng tràn lan loại dược phẩm này trong chăn nuôi đang trở thành một vấn đề nhức nhối, góp phần tạo nên cuộc “khủng hoảng kháng kháng sinh” hiện nay. 

Với tình hình này, WHO dự tính đến năm 2050, cứ 3 giây sẽ có 1 người tử vong do các siêu vi khuẩn kháng thuốc, tương đương với khoảng 10 triệu người mỗi năm. Khi đó, các bệnh thông thường như ho hay chỉ một vết cắt cũng có thể gây tử vong.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo mọi người cần hạn chế sử dụng kháng sinh nếu không cần thiết, đồng thời nhấn mạnh cách phòng bệnh tốt nhất là tăng cường sức đề kháng, giữ gìn vệ sinh sạch sẽ cũng như tiêu thụ các thực phẩm hợp vệ sinh

Để hạn chế tình trạng này, Bộ trưởng Y tế đã ra quyết định thành lập nhóm kỹ thuật về giám sát kháng thuốc giai đoạn từ năm 2017-2020.