Vụ nữ sinh giao gà bị hiếp, giết: Cơ quan điều tra có sai sót (?)

Nạn nhân trong vụ nữ sinh giao gà bị giết, hiếp vào đúng dịp Tết Nguyên đán ở Điện Biên là chị Cao Thị Mỹ D (SN 1997, huyện Điện Biên, Điện Biên). Đến thời điểm này, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với 5 đối tượng liên quan. 

Tuy nhiên, trong quá trình cơ quan chức năng điều tra phá án, vẫn còn đó nhiều câu hỏi khiến dư luận hiện băn khoăn như việc phải tái khám nghiệm tử thi nạn nhân hay nhận định ban đầu khác với nhận định sau này…

Để phần nào giải đáp những khúc mắc trong quá trình tiến hành điều tra vụ án, Dân Việt đã có cuộc trao đổi với Thạc sĩ, luật sư Đặng Văn Cường – Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP.Hà Nội về những vấn đề liên quan tới pháp lý.

Cần những câu trả lời cụ thể từ Công an Điện Biên

Thưa luật sư, trong các vụ án hình sự, khi nào cơ quan điều tra buộc phải khai quật tử thi nạn nhân để tái khám nghiệm?

- Khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, thực nghiệm điều tra và giám định là các hoạt động quan trọng trong tố tụng hình sự nhằm xác định nguyên nhân sự việc, truy tìm dấu vết tội phạm, làm các cơ sở để giải quyết vụ việc theo quy định pháp luật.

Cơ quan chức năng tiến hành khai quật tử thi nạn nhân Mỹ D vào ngày 17.2 để tái khám nghiệm. (Ảnh: VOV)

Về nguyên tắc, khi phát hiện nạn nhân chết có dấu hiệu bị xâm hại, bị sát hại hoặc chết chưa rõ nguyên nhân thì cơ quan điều tra phải tiến hành khám nghiệm tử thi và thực hiện các hoạt động tố tụng khác để thu thập dấu vết, xác định rõ nguyên nhân chết, xác định có dấu hiệu xâm phạm tính mạng, sức khỏe con người hay không để quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án.

Việc khai quật tử thi diễn ra khi tử thi đã được chôn cất. Cơ quan điều tra có thể phải tiến hành khai quật tử thi nếu cần khám nghiệm lần đầu trong trường hợp nạn nhân chết không rõ nguyên nhân, gia đình đã tiến hành chôn cất và sau đó mới báo công an.

Ngoài ra, việc khai quật tử thi để khám nghiệm lại khi đã khám nghiệm tử thi rồi nhưng còn thiếu sót, chưa đúng thủ tục hoặc vụ án xuất hiện những tình tiết mới, những dấu hiệu mới có thể gây oan sai hoặc có dấu hiệu có thể bỏ lọt tội phạm hoặc dấu hiệu của tội phạm khác hoặc chưa xác định được rõ nguyên nhân nạn nhân tử vong.

Trường hợp này cơ quan điều tra sẽ khai quật tử thi nạn nhân để thu thập đầy đủ mẫu vật, nhằm xác định sự thật khách quan của vụ án.

Ngoài ra, trong các vụ án hình sự giết người hay hiếp dâm, việc tái khám nghiệm tử thi chỉ được tiến hành khi các mẫu vật được thu thập ban đầu chưa đáp ứng được yêu cầu điều tra; đồng thời chưa đủ chứng minh được hành vi phạm tội.

Trong vụ trọng án nữ sinh giao gà bị hiếp, giết ở Điện Biên, hiện trường ban đầu cho thấy trên thi thể nạn nhân không còn quần dài. Điều này khiến phần lớn có thể nghĩ tới khả năng một vụ án có yếu tố xâm hại tình dục. Tuy nhiên, CQĐT Công an Điện Biên ban đầu chỉ khởi tố và khởi tố bị can tội Giết người, Cướp tài sản. Ông có thể lý giải điều nay?

- Theo quy định pháp luật, có 2 loại khởi tố trong vụ án hình sự là khởi tố vụ án và khởi tố bị can. Bản chất của khởi tố vụ án là khởi tố về hành vi có dấu hiệu phạm tội, còn khởi tố bị can là khởi tố người hoặc pháp nhân có dấu hiệu phạm tội.

Trong vụ trọng án tại Điện Biên, có nhiều căn cứ khiến dư luận nghĩ tới việc nạn nhân bị xâm hại tình dục như: Nạn nhân là cô gái trẻ xinh đẹp, đi khỏi nhà nhiều ngày, khi tìm thấy thì nạn nhân đã chết tại ngôi nhà bỏ hoang, không còn quần dài trên người khi được tìm thấy…

Nắm bắt được thông tin về vụ việc, Cơ quan điều tra cũng sẽ phán đoán các tình huống có thể xảy ra, những khách thể mà tội phạm có thể xâm phạm, ở đây có thể là: Tính mạng (tội giết người); Tài sản (tội cướp tài sản), Danh dự nhân phẩm (bị hiếp dâm)… Từ đó sẽ quyết định thực hiện các hoạt động điều tra, thu thập những chứng cứ loại nào để làm rõ nguyên nhân chết, xác định tội phạm và người phạm tội.

Hiện trường phát hiện thi thể nữ sinh Cao Thị Mỹ D. (Ảnh: I.T)

Trong đó hoạt động phong tỏa hiện trường, thu thập dấu vết, tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, giám định… nhà những hoạt động tố tụng bắt buộc phải thực hiện để xác định tội phạm và người phạm tội.

Việc quyết định có khởi tố vụ án hay không, khởi tố về tội danh gì sẽ phải căn cứ vào các chứng cứ pháp lý mà cơ quan điều tra đã thu thập một cách hợp pháp trong quá trình tố tụng.

Trong vụ án này, nếu xác định thấy vùng kín của nạn nhân có dấu hiệu bị xâm hại như thấy có tinh trùng, vết trầy xước, sung huyết, bầm tím, thấy lông, mô cơ… của người khác thì có căn cứ để khởi tố vụ án hiếp dâm, từ đó làm căn cứ điều tra vụ án, xác định nghi phạm nào đã thực hiện hành vi hiếp dâm để khởi tố bị can.

Việc cơ quan điều tra chưa khởi tố vụ án hiếp dâm ngay từ đầu có thể do họ chưa tìm thấy dấu vết nạn nhân bị xâm hại tình dục... Nhưng đây cũng hoàn toàn có thể chỉ là một hoạt động mang tính chất nghiệp vụ để bí mật tiếp tục điều tra theo hướng khác, từ đó có thể dễ dàng xử lý các đối tượng liên quan.

Vụ án này đang trong giai đoạn điều tra, không phải mọi thông tin đều được công khai, cập nhật trước dư luận. Tuy nhiên việc chậm chễ trong khởi tố về tội hiếp dâm, lại tiến hành khai quật tử thi sau khi chôn cất nhiều ngày của Cơ quan điều tra Công an Điện Biên đã không tránh khỏi những nghi ngại, băn khoăn của dư luận.

Vấn đề này có lẽ cần câu trả lời cụ thể từ phía Cơ quan điều tra hoặc Viện Kiểm sát Nhân dân của địa phương này. Việc khởi tố tội hiếp dâm sau cùng trong khi dấu hiệu dễ nhận biết đầu tiên là dấu hiệu của hành vi hiếp dâm khiến dư luận băn khoăn, khó hiểu.

Ngoài ra có nhiều tình tiết khác khiến dư luận và các chuyên gia khó hiểu như: Thông tin ban đầu cho rằng nghi phạm có ý định cướp tài sản nên mới giết người, tuy nhiên các đối tượng lại khai nhận là thay nhau hãm hiếp nạn nhân trong 2 ngày Tết, đến khi nạn nhân yếu quá mới giết để bịt đầu mối?

Nếu nhiều người hiếp dâm một người, trong nhiều ngày liên tục như vậy tại sao không để lại dấu vết rõ ràng (trầy xước, sung huyết, bầm tím, có tinh dịch…) để có thể khởi tố ngay các bị can tội hiếp dâm, mà lại phải khai quật tử thi để khám nghiệm lại xong mới khởi tố?

Đó là những vấn đề mà có lẽ Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát cần công khai trong thời gian tới đây để giải tỏa những thắc mắc, nghi ngờ của dư luận.

Nạn nhân đã bị các đối tượng xâm hại nghiêm trọng trước khi bị sát hại. (Ảnh: I.T)

Có lẽ Cơ quan điều tra đã lúng túng thời điểm đầu?

Theo luật sư, vì sao CQĐT không khám nghiệm lần đầu một cách tổng quát, thu thập toàn bộ chứng cứ đặc biệt nghi án xâm hại tình dục, mà phải đến khi thấy lời khai của các đối tượng còn nhiều mâu thuẫn, CQĐT mới khai quật tử thi?

- Theo thông tin của vụ án thì có người sẽ nghĩ rằng cơ quan điều tra đã gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí lúng túng khi nghi phạm không khai báo đầy đủ hành vi phạm tội.

Việc khai quật mộ, khám nghiệm lại tử thi cho thấy việc thu thập dấu vết về tội phạm có thể đã không đầy đủ lúc ban đầu.

Pháp luật về tố tụng hình sự hiện nay quy định nguyên tắc suy đoán vô tội, quy định quyền im lặng của nghi phạm, quy định rõ nghĩa vụ chứng minh tội phạm và trách nhiệm của cơ quan tố tụng… Bởi vậy, cách điều tra cổ điển theo kiểu thụ động, trông đợi vào nội dung khai báo của bị can đã trở nên lỗi thời, lạc hậu.

Cơ quan điều tra hiện nay cần phải chủ động, tích cực trong việc chứng minh tội phạm bằng các chứng cứ pháp lý, vận dụng khoa học, công nghệ trong việc chứng minh tội phạm, chứ không thể chỉ trông chờ vào lời khai nhận tội của nghi phạm.

Nếu hướng điều tra phụ thuộc quá nhiều từ thông tin của nghi phạm cung cấp thì sẽ mất thời gian và có thể bị lạc hướng, thậm chí có thể không khách quan dẫn đến oan sai…

Trong vụ án này, cơ quan điều tra cho biết mục đích của công tác tái khám nghiệm tử thi là để chứng minh có hay không hành vi xâm hại tình dục do lời khai của các đối tượng còn nhiều mâu thuẫn.

Theo thông tin thì các đối tượng cho rằng mục đích giết người là để cướp tài sản nhưng khi cướp được tài sản thì các đối tượng lại vứt tài sản mỗi nơi một thứ thứ, không tẩu tán, tiêu thụ?

Không có mục đích hiếp dâm nhưng qua lời khai ban đầu, các nghi phạm đã thay nhau hãm hiếp nữ sinh Mỹ D nhiều lần, nhiều ngày, đến khi nạn nhân kiệt sức mới giết chết để bịt đầu mối.

Nhiều thông tin quan trọng về kết quả khám nghiệm lần đầu chưa được cơ quan điều tra công bố. Nhưng có lẽ nếu nhiều người hiếp dâm một người, hiếp nhiều ngày liên tục như vậy thì không thể không để lại dấu vết tại vùng kín nạn nhân…

Việc khám nghiệm lại tử thi trong vụ án này có thể là một sự cẩn thận hoặc để khắc phục sai sót trong lần khám nghiệm đầu hoặc bởi nguyên nhân, lý do nào khác thì chỉ có cơ quan tố tụng mới có câu trả lời thỏa đáng.

Luật sư Đặng Văn Cường nêu quan điểm, chỉ có cơ quan tố tụng mới có câu trả lời thoả đáng cho những băn khoăn của dư luận. (Ảnh: P.V)

Luật sư có cho rằng CQĐT đã có thiếu sót khi phải khám nghiệm 2 lần tử thi, sau đó mới bắt thêm nghi phạm và khởi tố thêm tội Hiếp dâm? 

- Theo tôi nếu việc khám nghiệm tử thi phải diễn ra nhiều lần thì có thể việc khám nghiệm tử thi lần đầu là chưa đầy đủ, chưa triệt để hoặc có những tình tiết, chứng cứ rất mới mà trước đó cơ quan điều tra đã không lường trước được hoặc việc khai quật mộ, khám nghiệm lại tử thi có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc xác định có oan sai hay không, có sót người, lọt tội hay không.

Thực tế cho thấy kết quả khám khiệm tử thi sau khi nạn nhân bị chôn cất nhiều ngày thì sẽ bị hạn chế rất nhiều khi thi thể còn nguyên vẹn, nạn nhân mới qua đời, bởi vậy, cơ quan tố tụng sẽ rất cân nhắc về việc có khám nghiệm tử thi lại hay không.

Trong vụ án này, cơ quan điều tra thông tin chưa chi tiết kết quả khám nghiệm tử thi lần đầu và lần sau, chưa thông tin rõ về mục đích khám nghiệm tử thi lần hai nên cũng khó đoán được nguyên nhân.

Xin cảm ơn luật sư.